غربال لاین‌های بومی عدس با استفاده از روش gge biplot تحت شرایط دیم

     مهم‌ترین هدف در تمام برنامه‌های اصلاحی محصولات زراعی افزایش عملکرد است و بهبود عملکرد نیاز به استفاده از روش‌های آماری کارامد برای تعیین ژنوتیپ‌های برتر دارد. در تعیین برتری ژنوتیپ علاوه‌بر عملکرد بالا، پایداری عملکرد در محیط‌های مختلف نیز باید در نظر گرفته شود. تجزیه بای‌پلات روش مناسبی برای انتخاب ژنوتیپ‌های برتر و افزایش کارایی انتخاب است. در این تحقیق از روش gge biplot برای بررسی پایداری عملکرد دانه 205 لاین و رقم عدس در قالب طرح آگمنت طی سه سال زراعی در دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان تحت شرایط دیم استفاده شد. نتایج تجزیه مرکب ارقام شاهد نشان داد که اثر سال و اثر متقابل سال × رقم برای عملکرد دانه معنی‌دار بود به این ترتیب لاین‌ها با استفاده از روش گرافیکی gge biplot مورد بررسی قرار گرفتند که نتایج نشان داد که مولفه اول و دوم به ترتیب 68/3 و 28/5 درصد (در مجموع 96/8 درصد) از کل تغییرات عملکرد را توجیه نمودند که نشان دهنده اعتبار بالای بای‌پلات در تبیین تغییرات g+ge است. همچنین نتایج نشان داد لاین‌های 170 و 164 بهترین لاین در سال اول و لاین‌های 157 و 183 بهترین لاین در سال سوم بودند. لاین شماره 167 علاوه‌بر داشتن عملکرد بالا نوسانات عملکرد کمتری داشت. این لاین با قرار گرفتن در مرکز دوایر به عنوان لاین ایده‌آل و لاین‌های 164، 170، 147، 122 و 7 بعد از آن در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. لاین‌های 147، 128، 7، 160، 51، 148، 156 و 160 نیز علاوه بر داشتن عملکردی بیشتر از عملکرد میانگین دارای فاصله کمی با محور پایداری بوده و نوسانات عملکرد کمتری داشتند. لاین‌های شماره8، 57، 157، 86، 186، 83، 140، 164 و 170 با وجود داشتن عملکرد بالا، دارای نوسانات عملکرد بالا بودند. بررسی چند ضلعی بای‌پلات منجر به شناسایی دو ابرمحیط شد که در بین این محیط‌ها سال اول بیشترین قدرت تمایز کنندگی را در بین سال‌ها داشت. وجود زاویه 90 درجه بین سال اول و دوم نشان‌دهنده عدم همبستگی بین این دو سال و متفاوت بودن شرایط آن‌ها و زاویه بزرگتر از 90 درجه سال دوم با این سال‌ها نشان دهنده همبستگی منفی آن با سال اول و دوم بود.

screen of native lentil lines yield under dryland conditions using gge biplot method

     the most important goal in all crop breeding programs is to increase yield, and yield improvement requires the use of efficient statistical methods to identify superior genotypes. in determining the superiority of genotype, in addition to high yield, yield stability in different environments must also be considered.biplot analyses are good tools for selecting superior genotypes and to increase efficiency in selection. in this study, gge biplot method was used to evaluate the stability of grain yield of 205 lines and lentil cultivar in augmented design during three cropping years in the faculty of agriculture of zanjan university under rainfed conditions. the results of combined analysis of control cultivars showed that the effect of year and year × cultivars interaction were significant for grain yield. thus, the lines were examined using gge biplot graphic method. the results showed that the first component and second component explained 68.3 and 28.5 percent (in total 96.8 percent) of total variation respectively, which indicates the high validity of the bipod in the explain. the results also showed that lines 170 and 164 were the best lines in the first year and lines 157 and 183 were the best lines in the third year. line 167, in addition to having high yield, had lower stable yield. this line was placed in the center of the circle as the ideal line and the lines 164, 170, 147, 122 and 7 were placed in the next ranks. lines 147, 128, 7, 160, 51, 148, 156 and 160, in addition to having higher yield than the average, had a short distance from the stability axis and had low unstable yield. lines 8, 57, 157, 86, 186, 83, 140, 164 and 170, despite having high performance, had high unstable yield. biplat polygonal analysis led to the identification of two mega-environments, among which the first year had the most discriminating ability among the years. existence of 90º angle between the first and second year showed no correlation between these two years and their conditions were different and greater than 90º angle of the second year with these years showed its negative correlation with the first and second year.