بررسی شاخص های تحمل به تنش خشکی در سویا

   40 لاین‌ برگزیده سویا (glycine max l. merr) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار تحت شرایط آبیاری نرمال و تنش در دو مکان مجزا، در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال زراعی 95-1394 مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس عملکرد در شرایط بدون تنش (yp) و تنش (ys)، شاخص های کمی تحمل به تنش خشکی، شاخص تحمل (tol)، میانگین هندسی (gmp)، تحمل تنش (sti)، حساسیت به تنش (ssi)، حساس خشک (sdi)، درصد حساسیت به تنش (sspi)، میانگین هارمونیک (harm)، پایداری عملکرد (ysi)، خشکی نسبی (rdi)، محاسبه شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس بیانگر اختلاف معنی دار ژنوتیپ ها از نظر عملکرد در شرایط نرمال و تنش کم آبی بود. نتایج حاصل از مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین میانگین عملکرد در شرایط آبی و دیم به ترتیب متعلق به ژنوتیپ های 19و 34 بوده است. کمترین مقادیر، شاخص تحمل، حساسیت به تنش، درصد حساسیت به تنش، حساس خشکی، به ترتیب متعلق به ارقام شماره 7،10،7،10 بوده و بیشترین مقادیر شاخص میانگین هندسی، تحمل تنش، پایداری عملکرد، خشکی نسبی، میانگین هارمونیک، به ترتیب متعلق به ارقام شماره 1،7،7،1،1 بوده است. تحلیل همبستگی عملکرد و شاخص های تحمل خشکی در محیط تنش و بدون تنش نشان داد، شاخص sti وgmp مناسب ترین شاخص ها برای گزینش ژنوتیپ های برتر هستند. همچنین تجزیه به عامل ها نشان داد که دو عامل اول 98درصد (عامل اول 58/9 درصد و عامل دوم 39/3  درصد) از تغییرات مورد بررسی را در شرایط تنش و بدون تنش توجیه می کند. براساس تجزیه بای پلات بر مبنای مولفه های اصلی اول و دوم، ژنوتیپ های 1 و 34 در ناحیه با پتانسیل تولید بالا و حساسیت کم به تنش قرار دارند و تجزیه بای پلات نیز گزینش ژنوتیپ متحمل به تنش را براساس شاخص gmp.sti توجیه می نماید.

evaluation of drought tolerance indices in soybeans

forty selected soybean (glycine max l. merr) in the form of a randomized complete block design with three replications under normal irrigation and stress conditions in two separate locations, in the research farm of karaj seedling and seed breeding research institute in 2015-2015 crop year was examined.based on performance under non-stress (yp) and stress (ys) conditions, quantitative indices of drought tolerance, tolerance index (tol), geometric mean (gmp), stress tolerance (sti), stress sensitivity (ssi), dry sensitivity (sdi), stress sensitivity percentage (sspi), harmonic mean (harm), stability yield (ysi), relative dryness (rdi), were calculated. the results of analysis of variance showed a significant difference in genotypes in terms of yield per hectare under normal conditions at 5% probability level and a significant difference at 1% probability level of genotypes under water stress conditions. the results of mean comparison showed that the highest mean yield in irrigated and rainfed conditions belonged to 19 and 34 genotypes, respectively. the lowest values ​​of tolerance index, stress sensitivity, stress sensitivity percentage, drought sensitivity, belong to cultivars 7, 10, 7, 10, respectively, and the highest values ​​of geometric mean index, stress tolerance, performance stability, relative drought, harmonic mean, belonged to the numbers 1,7,7,7,1, respectively. correlation analysis of yield and drought tolerance indices in stress and non-stress environment showed that sti and gmp indices are the most suitable indices for selection top genotypes. factor analysis also showed that the first two factors explain 98% (the first factor of 58.9% and the second factor of 39.3%) of the studied changes in stress and non-stress conditions. based on biplot analysis based on the first and second main components, genotypes 1 and 34 are located in the region with high production potential and low sensitivity to stress, and biplot analysis justifies the selection of stress tolerant genotype based on gmp.sti ​​index.