ارزیابی تنوع ژنتیکی صفات مورفولوژیکی و فنولوژیکی در ارقام مختف سویا در استان البرز

مقدمه و هدف: سویا با دارا بودن مقادیر بالایی از روغن و پروتئین به عنوان یکی از دانه‌های روغنی با ارزش غذایی زیاد در جهان محسوب می‌شود. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی این گیاه از نظر سازگاری با شرایط آب و هوایی مختلف، وجود جمعیت متنوع جهت اجرای برنامه‌های اصلاحی حائز اهمیت است که به دنبال آن زمینه لازم برای معرفی ارقام جدید هموار گردد. مواد و روش‌ها: به منظور مشخص کردن تنوع ژنتیکی موجود در ژرم‌پلاسم جدید سویا و کسب اطلاعات در جهت تبیین راهبردهایی برای برنامه‌های اصلاحی آینده، 119 ژنوتیپ جدید وارداتی سویا (دریافت شده از بانک ژن گیاهی کشور استرالیا) در قالب طرح آگمنت با چهار شاهد (سامان، کتول، کوثر و سحر) در منطقه کرج مورد بررسی قرار گرفتند. هر ژنوتیپ بر روی یک خط 2 متری کشت گردید. این ژنوتیپ‌ها از نظر صفات فنولوژیک و مورفولوژیک از جمله ارتفاع بوته و تعداد گره، تعداد شاخه‌های فرعی، تعداد غلاف در شاخه‌های فرعی و در بوته، تعداد دانه در هر بوته، عملکرد دانه در بوته، عملکرد بیولوژیک تک بوته، درصد روغن و پروتئین مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته‌ها: بر اساس نتایج حاصل از بررسی پارامترهای آماری در بین کلیه ژنوتیپ‌های وارداتی مورد بررسی در منطقه کرج بیشترین مقدار ضریب تنوع فنوتیپی مربوط به عملکرد دانه تک بوته (84/23)، تعداد غلاف نابارور (75/8) و تعداد دانه در تک بوته (75/28) و کمترین ضریب تنوع فنوتیپی مربوط به درصد پروتئین (3/96)، درصد روغن (4/27) و تعداد روز تا رسیدگی کامل (9/33) بودند. مقایسه میانگین‌ها برای عملکرد تک بوته در کرج نشان داد که ژنوتیپ‌های clark curly pubesce، gh 66-6-14، seedmakers 1e،delmar  دارای بیشترین عملکرد دانه در بوته به ترتیب 57/28، 51/28، 43/6 و 37/07 گرم بودند. نتایج تجزیه خوشه نشان داد که ژنوتیپ‌های مورد ارزیابی برای کلیه صفات مورد ارزیابی به چهار گروه تقسیم‌بندی شدند که گروه 1، 2، 3 و 4 به ترتیب شامل 23، 49، 8 و 9 ژنوتیپ بودند. نتیجه‌گیری: ژنوتیپ های gh 66614،  valder، gh 6666، seedmakers 1e، lee late  و clark curly pubesce از نظر صفات عملکرد و اجزای آن نسبت به شاهدها برتری داشتند و می‌توانند این قابلیت را داشته باشند که در برنامه‌های اصلاحی مورد استفاده قرار گیرند.

evaluation of genetic phenological and morphological in different soybean cultivars in alborz province

introduction and objective: soybean is one of important oil seed crops through the world due to its high protein and oil contents. in order to evaluation the genetic diversity of this plant concerning to its compatibility to different climate conditions, the divergenet population in order to perform breeding programs is of great importance following by introduction of new cultivars. thus, introduction of new cultivars is one of significant and available ways of plant breeding which facillitate to targeting in this issuein order to determine the exist genetic diversity in new soybean germplams and to explain for future breeding programs, 119 new soybean genotypes (from australia gene bank) awere assessed according to augmented experiment with four control samples (saman, katol, kosar and sahar cultivars). material and methods: to determine genetic diversity among the new soybean germplasm and achive information in direction of further breeding programs, 119 new imported genotypes (gene bank of australia) were analyzed based on augmented design with four control samples (saman, ktol, kosar, and sahar). each genotype was cultivated on 2 meters’ line. the genotypes studied were evaluated based on morphological and phenological traits including number of days from plantation to flowering time to maturing, plant heighth, number of nodes, number of lateral shoots, plant yield, oil and protein percent.  results: based on obtained results from statistical parameters among all imported genotypes in karaj region, the highest phenotypic variation coefficient was related to plant yield (84.23), number of null capsules (75.8) and the number of seeds per plant (75.28), and also the lowest phenotypic coefficient of variation was related to protein percentage (3.96), oil percentage (4.27) and the number of days to complete maturity (9.33). the mean comparison showed that the genotypes including clark curly pubesce, gh 66614, seedmakers 1e and delmar had the highest seed yield per plant. the results of cluster analysis showed that the evaluated genotypes for all traits studied divided into four groups which the one, two, three and four groups contained 23, 49, 8 and 9 genotypes respectively. conclusion: the genotypes of gh 66614, gh 6666, valder, seedmakers 1e, lee late and clark curly pubesce showed the highest yield and its component than control samples and could be able to be used in further breeding programs.