شناسائی منابع ژنتیکی مقاومت به بیماری بذرزاد لکه قهوه‌ای نواری جو (pyneophera graminea ito kurib)

مقدمه و هدف: بیماری لکه قهوه‌ای نواری با عامل قارچی pyneophera graminea  از بیماری‌های مهم بذرزاد جو در ایران می‌باشد که در چند سال اخیر در مناطق مهم تولید جو به‌ویژه استان خراسان رضوی گسترش یافته است. این بیماری باعث تشکیل نوارهای طولی قهوه‌ای رنگ نکروزه شده بر روی برگ می‌گردد و گیاهان آلوده قادر به تشکیل سنبله نیستند و یا سنبله‌ها عقیم بوده و بذور بدست آمده پوک و چروکیده هستند. هدف از این مطالعه، ارزیابی مقاومت ارقام تجاری داخلی (23 رقم)، ژنوتیپ‌های امیدبخش کاندیدای معرفی (23 ژنوتیپ) و تعدادی از منابع ژنتیکی خارجی (30 رقم)  معرفی شده در منابع معتبر علمی نسبت به بیماری لکه قهوه‌ای نواری است.مواد و روش ها: در این تحقیق مقاومت 23 رقم تجاری و 23 لاین امید بخش به همراه 30 رقم منابع مقاومت خارجی را  نسبت به بیماری لکه قهوه‌ای نواری به همراه شش صفت مورفولوژیکی شامل تعداد روز تا گلدهی، ارتفاع گیاه، تعداد بذر در سنبله، وزن هزار دانه، تعداد ردیف در سنبله و تعداد روز تا رسیدگی در قالب طرح آزمایشی بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مرحله گیاه کامل طی دو سال زراعی (97-1396 و 98-1397) در ایستگاه تحقیقات طرق (مشهد) مورد بررسی قرار گرفت. آلودگی گیاهان به صورت طبیعی صورت گرفت. مقاومت ژنوتیپ‌ها به روش دلوگو براساس میزان درصد گیاهان آلوده ارزیابی شد و همچنین اجزای واریانس، وراثت‌پذیری عمومی، ضرایب تغییرات ژنتیکی و فنوتیپی spss محاسبه گردید. نتایج: نتایج تجزیه واریانس مرکب دو سال مطالعه، تنوع قابل توجهی را در بین ژنوتیپ‌ها از نظر تمام صفات نشان داد. بالاترین ضریب تنوع ژنتیکی برای صفات تعداد ردیف در سنبله و تعداد بذر در سنبله و پایین ترین ضریب ژنتیکی در تعداد روز تا گلدهی مشاهده گردید. برای اکثر صفات وراثت‌پذیری عمومی بالای 90 درصد برآورد گردید. بین اکثر صفات همبستگی مثبت مشاهده گردید. میزان درصد آلودگی به بیماری در سال اول بین صفر تا 54/5 درصد و در سال دوم بین یک تا 64/5 درصد متغیر بود. در سال دوم میزان آلودگی بیشتر بوده به طوری که گیاه بدون آلودگی اصلا مشاهده نشد و میزان درصد آلودگی از 64/5 درصد متغیر بود. همچنین به طور میاینگین در دو سال 22 ژنوتیپ کاملا مقاوم، چهار ژنوتیپ مقاوم، 13 ژنوتیپ نیمه مقاوم و هشت ژنوتیپ حساس مشاهده گردیدنتیجه گیری: به‌طور کلی ژنوتیپ‌های دو ردیفه نسبت به ژنوتیپ‌های شش ردیفه از سطح مقاومت بالاتری نسبت به بیماری لکه قهوه‌ای نواری برخوردار بودند. همچنین، تعدادی از ارقام تجاری از جمله والفجر، دشت، بهمن، به‌رخ و نیک نسبت به این بیماری مقاوم یا نیمه مقاوم بوده‌اند.

identification of genetic sources of resistance to the seed-born leaf stripe disease of barley (pyneophera graminea ito kurib)

introduction and objective: leaf stripe disease of barley is caused by the seed transmitted hemibiotrophic fungus pyneophera graminea which has spread in to important areas of barley production in iran especially in khorasan razavi province. the fungus survives as a mycelium in the pericarp, the hull and the seed coat, but not in the embryo. during the seed generation, its growing mycelium penetrates the coleorhiza and it colonized the plant systematically starting from the root tip. once infection spreads into the young leaves, growth switches to a necrotrophic phase with the production of a hostspecific glycosyl toxin that causes longitudinal dark brown necrotic stripe between the leaf veins, as well as spike sterility. finally become necrotic, lead to severe yield reduction when seed infection is high, especially in organic farming systems. the aim of the present study was to evaluate the resistance of domesticated commercial cultivars (23 cultivars), promising candidate genotypes (23 genotypes) and foreign genetic resources (30 cultivars).material and methods: in this study, the resistance of 46 commercial cultivars and promising genotypes with 30 cultivars resistant to barley leaf stripe reported in scientific sources to leaf stripe disease with six morphological traits including days to heading, plant height, number of seed in spike, onethousand grains weight and days to maturity was evaluated in randomized complete block design with three replications during two cropping years (20172019) in mashhad agricultural and natural resources research and education center. infection of plants occurred naturally. evaluation of resistance of genotypes by delogo method was calculated based on the percentage of infected plants as well as components of variance, heritability, genetic and phenotypic coefficients using spss software and formula.results: all of the traits were significant and highly significant among the genotypes during two years. the highest coefficient of genetic diversity was observed in the number of rows in spike and the number of seeds per spike and the lowest was observed in the number of days to flowering. heritability above 90% was obtained for most of traits. a positive correlation was shown between most of the traits. the highest coefficient of variation is belonged to disease incidence. the percentage of infection in the first year varied between 0 and 54.5% and in the second year ranged from one to 64.5%. disease incidence for first year was observed, 23 highly resistant genotypes, two resistant genotypes, 13 moderately resistant genotypes and eight susceptible genotypes and also for second years evaluated 21 highly resistant genotypes, five resistant genotypes, 13 moderately resistant genotypes and seven sensitive genotypes.conclusion: leaf stripe disease has a significant effect on reducing barley yield, so it can be managed by identifying resistant cultivars. based on the results, the studied cultivars and genotypes showed various reactions to disease, ranging from susceptible to highly resistant. most genotypes were observed as highly resistant and moderately resistant. according to results tworow genotypes had a higher resistance level than sixrow genotypes to leaf stripe. based on the results, a number of commercial cultivars, including walfajre, dasht, bahman, behrokh and nik have been resistant or semiresistant to this disease