بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین صفات زراعی برخی از ژنوتیپ های کتان

مقدمه و هدف: کتان (linum usitatissimum l.) از تیره linum و خانواده linaceae یکی از قدیمی ترین محصولات روغنی در جهان است. وجود جمعیت طبیعی با تنوع ژنتیکی کافی برای انتخاب صفات فنوتیپی مطلوب الزامی است، لذا بررسی تنوع ژنتیکی و انتخاب صحیح ابزار مهم و اصلی به نژادی گیاهی است. کشاورزی با چالش های زیادی از جمله رشد جمعیت انسانی، تغییرات آب و هوایی، تخریب زمین، سوء تغذیه، فقر، گرسنگی و سایر عوامل تنش زا مواجه است. غلبه بر این چالش های دشوار در غیاب بهبود ژنتیکی گیاه برای افزایش بهرهوری کشاورزی از طریق پرداختن به مشکل کاهش عملکرد و ارتباط آن با مدیریت آفات و تغییرات آب و هوا، دشوارتر خواهد بود. با این حال، کشاورزی باید برای پاسخگویی به تقاضای فزاینده جمعیت جهانی با انتقال رشد کشاورزی به توسعه موثر کشاورزی مدرن تغییر کند. در این راستا، بررسی تنوع جمعیتهای موجود از اهمیت بسزایی برخوردار است. مواد و روش ها: از تعداد 100 ژنوتیپ جدید وارداتی کتان در یک طرح بلوک کامل تصادفی و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی شرکت کشت و توسعه دانه های روغنی ساری در سال زراعی 97-96 صفات مورفولوژیکی و عملکرد و اجزای عملکرد مورد مطالعه قرار گرفت. یافته ها: نتایج حاصل از بررسی ها نشان داد که ژنوتیپ‌های مورد بررسی که از نواحی مختلف جغرافیایی جمع‌آوری شده برای همه صفات مورد بررسی تنوع مطلوبی داشت. عملکرد بوته از بین صفات مورد بررسی بیشترین همبستگی را با صفات وزن کپسول در بوته، تعداد کپسول در بوته، تعداد ساقه فرعی، تعداد دانه در بوته و عملکرد بیولوژیک در جهت مثبت داشت. نتایج تجزیه به عامل ها نشان داد که 4 تا از مولفه ها مجموعاً 80 درصد از تغییرات داده‌ها را توجیه می‌کند. این عامل ها با توجه به نوع صفات، تحت عناوین عملکرد و اجزای عملکرد، صفات مربوط به دانه، رسیدگی و تعداد دانه نام‌گذاری شده بودند. نتایج تجزیه خوشه ای برای کلیه صفات مورد ارزیابی آنها را درچهار گروه قرار داد و نشان داد که دسته‌بندی ژنوتیپ‌ها با توزیع جغرافیایی ژنوتیپ‌ها ارتباطی نداشته و اکثر ژنوتیپ‌ها براساس تفاوت‌های مورفولوژیکی گروه‌بندی شدند. نتیجه گیری: تنوع ژنتیکی بالا بین ژنوتیپ ها پتانسیل ژنتیکی ارزشمندی در جهت بهبود ژنتیکی گیاه کتان فراهم کرده است. با توجه به اینکه جمعیت مورد مطالعه مجموع های از ژنوتیپ هایی از نقاط مختلف دنیا با خصوصیات ظاهری متفاوت یک جمعیت متنوع و با ارزش جهت مطالعات به نژادی برای ایجاد ارقام سازگار به شرایط آب و هوایی و تغییرات محیطی کشورمان است. عملکرد بوته از بین صفات مورد بررسی بیشترین همبستگی را با صفات وزن کپسول در بوته، تعداد کپسول در بوته، تعداد ساقه فرعی، تعداد دانه در بوته و عملکرد بیولوژیک در جهت مثبت داشت. میتوان چنین استباط کرد ژنوتیپ های با صفات وزن کپسول در بوته، تعداد کپسول در بوته، تعداد ساقه فرعی، تعداد دانه در بوته و عملکرد بیولوژیک بیشتر دارای عملکرد بالاتر میباشند. همچنین این مطالب نشان دهنده این است که این ژنوتیپ ها توانستند حداکثر استفاده از منابع را ببرند و در نتیجه صفات وزن کپسول در بوته، تعداد کپسول در بوته، تعداد ساقه فرعی، تعداد دانه در بوته و عملکرد بیولوژیک بیشتری تولید کنند. ژنوتیپ های 132، 108، 179 و 275 پتانسیل خوبی از نظر عملکرد دانه داشته و از آنها می توان در برنامه های آتی اصلاحی استفاده نمود.

investigation of genetic diversity and relationships among agronomic traits of some flax genotypes

introduction and objective: flax (linum usitatissimum l.) from the linum genus and linaceae family is one of the oldest oil products in the world. a natural population with sufficient genetic diversity is necessary to select the desired phenotypic traits, so the study of genetic diversity and the correct selection of essential tools is the main breed of plant. agriculture faces many challenges, including human population growth, climate change, land degradation, malnutrition, poverty, hunger and other stressors. overcoming these difficult challenges will be more difficult in the absence of plant genetic improvement to increase agricultural productivity by addressing the problem of reduced yields and its relationship to pest management and climate change. however, agriculture must change to meet the growing demand of the global population by shifting agricultural growth to the effective development of modern agriculture. in this regard, the study of the diversity of existing populations is of great importance.material and methods: 100 new imported flax genotypes in a randomized complete block design with three replications in the research farm of ordc (oilseeds research and development company) in the 9697 crop year, morphological traits, yield and yield components were studied.results: the results showed that the studied genotypes collected from different geographical areas had a good diversity for all studied traits. plant yield among the studied traits had the highest correlation with capsule weight per plant, number of capsules per plant, number of substems, number of seeds per plant and biological yield in a positive direction. the factor analysis results showed that 4 of the factors together explain 80% of the data changes. according to the type of traits, these factors were listed under the headings of yield and yield components, traits related to grain, ripeness and number of grains. the cluster analysis results for all traits evaluated them into four groups and showed that the classification of genotypes was not related to the geographical distribution of genotypes, and most genotypes were grouped based on morphological differences.conclusion: high genetic diversity among genotypes has provided the valuable genetic potential for the genetic improvement of flax. considering that the study population is a collection of genotypes from different parts of the world with different appearance characteristics, it is a diverse and valuable population for breeding studies to create cultivars adapted to the climatic conditions and environmental changes of our country. plant yield among the studied traits had the highest correlation with capsule weight per plant, number of capsules per plant, number of substems, number of seeds per plant and biological yield in a positive direction. it can be concluded that genotypes with higher capsule weight per plant, number of capsules per plant, number of substems, number of seeds per plant and higher biological yield have higher yields. this also indicates that these genotypes were able to maximize resource utilization and thus produce more capsule weight per plant, number of capsules per plant, number of substems, number of seeds per plant and more biological yield. genotypes 132, 108, 179 and 275 have good potential in terms of grain yield and can be used in future breeding programs.