ارزیابی و مشخصه‌یابی لاین‌های خالص جو منطقه معتدل کشور

مقدمه و هدف: جو (hordeum vulgare l.) بعد از گندم از لحاظ سطح زیر کشت در ایران مقام دوم را دارد و طبق آخرین آمار وزارت جهاد کشاورزی سطح زیر کشت آن در کشور 1/547 میلیون هکتار گزارش شده است که از این سطح مقدار تولید دانه 3/514 میلیون تن می‌باشد. هدف از این پژوهش 1) ارزیابی تنوع درون ژرم‌پلاسم آزمایش مقدماتی جو منطقه معتدل کشور، 2) مقایسه ژرم‌پلاسم موجود با ارقام شاهد، 3) مشخصه‌یابی لاین‌های خالص جو براساس صفات چندگانه تحت شرایط آبیاری بود.مواد و روش‌ها: ژرم‌پلاسم آزمایش مقدماتی جو منطقه معتدل کشور شامل 108 لاین خالص به همراه چهار رقم شاهد در قالب طرح بدون تکرار آگومنت در سه بلوک در مزرعه ایستگاه تحقیقات و آموزش کشاورزی نیشابور طی سال زراعی 98-1397 مورد ارزیابی قرار گرفت. صفات اصلی شامل تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسیدگی، طول دوره پرشدن دانه، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته و عملکرد دانه اندازه‌گیری شدند. از آماره‌های توصیفی و تجزیه بای‌پلات صفت×ژنوتیپ جهت بررسی اهداف این پژوهش استفاده شد. یافته‌ها: تنوع زیادی میان ژنوتیپ‌ها براساس صفات مورد بررسی مشاهده شد. مقایسه ژنوتیپ‌ها براساس صفات چندگانه احتمال تشخیص گروه‌های ژنوتیپی مختلف را ممکن ساخت. براساس نمودار بای‌پلات چندضلعی رقم نصرت به همراه لاین‌های 1، 34 و 5 بیشترین عملکرد دانه و طول پرشدن دانه را دارا بودند. بیشترین عملکرد دانه 9/208 تن در هکتار و متعلق به لاین شماره 1 بود. عملکرد دانه همبستگی قوی و مثبتی با  طول دوره پرشدن دانه و تعداد روز تا رسیدگی نشان داد. براساس نمودار gt بای‌پلات لاین شماره 1 به عنوان ژنوتیپ ایده‌آل تشخیص داده شد و نزدیک‌ترین ژنوتیپ‌ها به آن رقم نصرت و لاین‌های 34، 5، 4، 74 و 41 بودند. وراثت‌پذیری بالا برای صفات مختلف (به استثنای وزن هزار دانه و ارتفاع بوته) حاکی از افزایش راندمان گزینش بود. در نهایت نتایج نشان دادند که gt بای‌پلات ابزار مفیدی جهت ارزیابی تنوع در ژرم‌پلاسم‌های با تعداد زیادی ژنوتیپ براساس چندین صفت به طور همزمان بود.   نتیجه‌گیری: در این پژوهش و در شرایط آبیاری کامل مشخص شد که ژنوتیپ‌های دارای عملکرد بالا، از دوره پرشدن دانه طولانی، زمان گلدهی کوتاه‌تر و زمان رسیدگی طولانی‌تر برخوردار بودند و در صورتی‌که شرایط محیطی همراه با محدودیت (تنش گرما و رطوبتی) نباشد، این ژنوتیپ‌ها پتانسیل خود را به نمایش می‌گذارند. براساس نتایج به‌دست آمده رقم نصرت و لاین‌های 1، 34، 5، 4، 74 و 41 جزء پرمحصول‌ترین ژنوتیپ‌ها بودند.   

evaluation and characterization of barley inbred lines in temperate regions of country

introductionand objective: barley (hordeum vulgare l.) with a cultivated area of ​​nearly one and a half million hectares and with a production of about three million tons per year after wheat is the main crop in the country. the main objectives of this study were to (i) examine the variation within the barley national germplasm, (ii) compare the introduced germplasm with the check cultivars, and (iii) characterization of barley inbred lines based on multiple traits under irrigation conditions.material and methods:  a national temperate barley germplasm consisting of 108 inbred lines in the nonrepeating augment design with four controls in three blocks were evaluated in the farm of neishabour agricultural and natural resources research station in cropping year of 201819. several main traits i. e., days to heading, days to maturity, plant height, thousand kernel weight and grain yield were recorded for preliminarily evaluation of the germplasm. several simple univariate methods and genotype by trait (gt) biplot analysis were used to examine the variation within germplasm and to provide information to enable better germplasm utilization in the national temperate barley breeding program. results: wide variation was observed for the genotypes based on the studied traits. the comparison of genotypes based on multiple traits confirmed the possibility of finding contrasting groups. based on gtbiplot polygon, nosrat cultivar along with 1, 34 and 5 lines were displayed high grain yield, grain filling period and day to maturity. the highest grain yield was 9.208 tons per hectare and belonged to line number 1.the vector view of gt biplot showed high correlation between grain yield with grain filling period and date to maturity. according to resulting from biplot of barley lines in comparison with ideal genotype, line no. 1 was identified as the ideal genotype. also the closest genotypes to it were nosrat cultivar and 34, 5, 4, 74, 41 lines. the high heritability for the traits (except for thousand kernel weight and plant height) is encouraging from a standpoint of increasing the selection efficiency. in conclusion, the gt biplot offers a useful analytic tool for examining the variation among large sets of lines, for exploring multiple trait data and for aiding in multitrait selection.conclusion: it was found that the genotypes with the highest grain yield had high the duration of the grain filling period, late in maturity and early in flowering under irrigated conditions. based on the results, nosrat cultivar along with lines 1, 34, 5, 4, 74 and 41 were the most highyielding genotypes.