بررسی پایداری عملکرد دانه در ارقام آفتابگردان با استفاده از روش‌های تک متغیره و مدل ammi

مقدمه و هدف: ارزیابی تاثیرات محیط های مختلف بر عملکرد دانه هیبریدهای آفتابگردان (helianthus annuus l.) و تعیین ژنوتیپ های برتر و پایدار در مکان های مختلف به عنوان الگویی برای پایداری و سازگاری با محیط مورد توجه است. مواد و روش ها: به منظور ‌بررسی پایداری عملکرد دانه در 12 ژنوتیپ آفتابگردان، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی (rcbd) در پنج منطقه (کرج، بیرجند، فیروزآباد، کاشمر، اراک) و در دو سال زراعی 98-1397 در سه تکرار مورد آزمایش قرار گرفت. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس در سطح احتمال 1% حاکی از آن بود که تمام ژنوتیپ‌ها از نظر عملکرد دارای اختلاف معنی‌داری با هم بودند. نتایج مقایسه میانگین نیز نشان داد که ژنوتیپ zaria نسبت به سایر ژنوتیپ‌ها به عنوان ژنوتیپ برتر و ژنوتیپ progress کمترین میزان رتبه را به خود اختصاص داد. بر اساس تجزیه واریانس مدل ammi اثر محیط، اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط به ترتیب در سطح احتمال 1% و 5% معنی‌دار بود و دو مولفه اول اثرمتقابل در مجموع بیش از 80 درصد از واریانس داده‌ها را توجیه نمود (ipc1=52.4%, ipc2=27.9%). مدل ammi1 نشان داد ژنوتیپ zaria به دلیل داشتن کمترین میزان اولین مولفه اصلی اثر متقابل به عنوان ژنوتیپ پایدار شناسایی شد. مدل ammi2 مشخص نمود که ژنوتیپ‌های zargol و master در اراک، ژنوتیپ‌های shf8190 و zariaدر کاشمر، ژنوتیپ‌‌ zwj; zwj;های progress،gabur ،favorite و record در بیرجند و ژنوتیپ‌های armaverski، azargol و lakumka در کرج و فیروزآباد دارای سازگاری خصوصی بودند. بر اساس روش‌های پارامترهای پایداری (واریانس محیطی، ضریب تغییرات، اکووالانس ریک، واریانس شوکلا، شیب رگرسیون، روش ابرهارت و راسل و ضریب تشخیص) ژنوتیپ zargol به عنوان ژنوتیپ پایدار و ژنوتیپ shf8190 به عنوان ژنوتیپ ناپایدار شناسایی شدند. نتیجه گیری: به طور کلی ژنوتیپ‌های zaria و zargol به عنوان پایدارترین ژنوتیپ‌ها و ژنوتیپ‌های shf8190 به عنوان ژنوتیپ ناپایدار شناسایی شد. نتایج همبستگی بین پارامترهای پایداری نیز حاکی از آن بود که پارامترهای واریانس محیطی و ضریب تغییرات با پارامترهای ابرهارت و راسل، واریانس شوکلا و اکووالانس ریک دارای همبستگی مثبت و معنی‌داری بودند.

The Evaluation of Grain Yield Stability in Sunflower Varieties Using Univariate Analysis and AMMI Method

Extended AbstractIntroduction and Objective: Evaluation of the effects of different environments on grain yield of sunflower hybrids (Helianthus annuus L) and determination of superior and stable genotypes in different places is considered as a model for stability and adaptation to the environment. Material and Methods: In order to investigate the interaction of yield stability on 12 sunflower hybrids, an experiment was conducted in a randomized complete block design (RCBD) with three replications in five regions (Karaj, Birjand, FiroozAbad, Kashmar and Arak). Results: The evaluation of variance analysis in 1% probability indicated that the genotypes effect was significant for kernel yield. Also, the data collected from mean value showed that genotype Zaria is the most desirable genotype and genotype Progress the most undesirable. According to AMMI method variance analysis environment effect, genotype effect and genotype × environment interaction in 1% and 5% probability level was significant and the first two factors have covered more than 80% of data variance totally (IPC1= 52.4%, IPC2= 27.9%). AMMI1 model clarified due to having the least first main factor in interaction, genotype Zaria have known as the stable genotype. AMMI2 model shows that genotypes Zargol and Master in Arak, genotypes SHF8190 and Zaria in Kashmar, genotypes Gabur, Favorite, Record and Progress in Birjand, genotypes Armaverski, Azargol, Lakumka in Karaj and FiroozAbad have specific adaptation. Based on stability parameters (environmental variances, coefficient of variation, wrick #39;s ecovalance, Shukla variances, regression coefficient, Eberhart and Russell) genotype Zargol recognized as the stable genotype and genotype SHF8190 as the unstable. Conclusion: Genotypes Zaria and Zargol identified as the most stable genotypes and genotype SHF8190 as the unstable genotype generally. The result of stability parameters correlation describes that environmental variance and coefficient values parameters have positive and significant correlation with Eberhart and Russell, Shukla variance and Wricke #39;s ecovalence parameters.