تاثیر ریزنمونه، نوع و غلظت تنظیم کننده های رشد گیاهی بر کال زایی و باززایی دو رقم کنجد (sesamum indicum l.) ایرانی

چکیده مبسوطمقدمه و هدف: کنجد یک گیاه دانه روغنی قدیمی است که به دلیل داشتن لیگنان های مهم دارویی و همچنین روغن خوراکی با کیفیت شهرت دارد. در اکثر ﻣﻮارد ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎزی ﻛﺸﺖ ﺑﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دست یافتن ﺑﻪ میزان ﺑﺎﻻﻳﻲ از ﺑﺎززاﻳﻲ، اولین گام برای انتقال ژن است. کنجد نسبت به کشت بافت بسیار سرسخت بوده و استفاده از روش های بیوتکنولوژی جدید برای بهبود ژنتیکی آن محدود شده است. بنابراین کنجد یکی از گیاهانی است که برای کشت بافت و باززایی موثر به پروتکل مناسب نیاز دارد.مواد و روش ها: در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ میزان ﻛﺎلوس زاﻳﻲ و باززایی ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ سه ریز نمونه (کوتیلدون1، کوتیلدون2 و هیپوکتیل) دو رقم کنجد (دشتشتان و داراب) درتنظیم کننده های رشدی متفاوت شامل bap در پنج سطح (صفر، 5/4، 5/5، 6/5 و 7/5 میلی گرم در لیتر)، iaa در 4 سطح (صفر، 0/5، 1 و 2 میلی گرم در لیتر) و agno3 در غلظت 5 میلی گرم در لیتر مورد بررسی قرار گرفت. شاخساره ها در محیط ریشه زایی کشت شدند. طرح آزمایشی مورد استفاده در این پژوهش، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و در سه تکرار بود.یافته ها: طبق نتایج بدست آمده باززایی در ریزنمونه هیپوکتیل و کالوس زایی در ریزنمونه کوتیلدون 1 و کوتیلدون2 در هیچ یک از ژنوتیپ ها مشاهده نشد. نتایج نشان داد برای صفت وزن تر کالوس تیمار 5/5 میلی گرم در لیتر bap با 1 میلی گرم در لیتر iaa ، صفت وزن خشک کالوس تیمار 5/6 میلی گرم در لیتر bap با 1 میلی گرم در لیتر iaa رقم دشتستان، صفت قطر کالوس تیمار 5/5 و 6/5 میلی گرم در لیتر bap با 1 میلی گرم در لیتر iaa رقم دشتستان و صفت کالوس زایی تیمار 5/5 میلی گرم در لیتر bap با 5/0 و 1 میلی گرم در لیتر iaa رقم دشتستان دارای مقادیر بالاتر بودند.نتیجه گیری: بیشترین میزان باززایی در ریزنمونه کوتیلدون 1 با 6/5 میلی گرم در لیتر bap و 1 میلی گرم در لیتر iaa رخ داد. در نهایت، این محیط به عنوان یک محیط کارآمد برای باززایی این ارقام کنجد توصیه شد. پس از گذشت 15 روز، تمامی شاخساره ها ریشه دادند و گیاهچه ها به گلدانی با بستر پرلیت و کوکوپیت منتقل شدند.

Effect of Explant, Type and Concentration of Hormone on Callus Induction and Regeneration of two Iranian Sesame (Sesamum indicum L.) Cultivars

Extended AbstractIntroduction and Objective: Sesame is an ancient oilseed plant known for its medicinally important lignans and its high quality edible oil. ptimization of tissue culture in order to achieve high frequency regeneration is the first step for genetic transformation. the plant recalcitrant to plant tissue culture thus limiting the use of modern biotechnology for its genetic improvement. Therefore, sesame is one of the plants that need a suitable protocol for its Tissue culture and effective regeneration. Material and Methods: In this study, the rate of callus induction and regeneration three explants (cotyledon1, cotyledon2, hypocotyls) two sesame cultivars (Darab, Dashtestan) tested in different hormones including BAP in five levels (0, 4.5, 5.5, 6.5 and 7.5 mg/l), IAA in four levels (0, 0.5, 1 and 2 mg/l), Agno3 (5 mg/l). The shoots transferred to rooting media after regeneration. The experiment was conducted as a completely randomized design )CRD( with factorial arrangement and 3 replications.Results: According to the results, regeneration induction in hypocotyls explants and callus induction in cotyledon 1 and cotyledon 2 explants were not observed in any of the genotypes. Results of means comparison revealed best result for traits (fresh weight, dry weight, diameter callus and callus induction) In MS medium containing supplement of 5.5 mg/l BAP and 1 mg/l IAA, 6.5 mg/l BAP and 1 mg/l IAA cultivar Dashtestan, 5.5 and 6.5 mg/l BAP in 1 mg/l IAA cultivar Dashtestan, 5.5 mg/l BAP in 0.5 and 1 mg/l IAA cultivar Dashtestan. Conclusion: the highest rate of regeneration occurred in cotyledon1 explants with 6.5 mg / l BAP and 1 mg / l IAA. Finally, this medium is an efficient medium for the regeneration of these cultivars of sesame. All shoots formed roots after 15 days and Plantlets were transferred into pot with perlite and Cocopeat bed.