بررسی روابط عملکرد و اجزای عملکرد در هیبریدهای ذرت با استفاده از روش‌های چند متغیره و گرافیکی در منطقه کرج

چکیده مبسوطمقدمه و هدف: انتخاب هیبریدهای مطلوب نسبت به سایر هیبرید های ذرت (zea mays l.) یکی از روش هایی است که به منظور دستیابی عملکرد دانه بالا در ذرت استفاده نمود. همچنین از مهمترین ویژگی های مورفولوژیک موثر بر عملکرد دانه می توان در انتخاب و معرفی ژنوتیپ ها استفاده نمود.مواد و روش ها: این پژوهش به منظور بررسی ارتباط صفات مختلف با عملکرد دانه و انتخاب مهمترین ویژگی‌های مورفولوژیکی موثر بر عملکرد دانه هیبریدهای ذرت جهت انتخاب ژنوتیپ‌ها انجام گرفت. آزمایش به صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی (rcbd) با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج در سال‌های زراعی 98-1397 بر روی 12 هیبرید تجاری سینگل کراس ذرت اجرا گردید.یافته ها: نتایج تجزیه واریانس مرکب حاکی از آن بود که ژنوتیپ‌ها دارای اختلاف معنی داری در سطح احتمال 0/01 از نظر صفات زراعی بودند. اثر ژنوتیپ‌ ×‌سال نیز در صفات طول بلال، عرض دانه، طول دانه، ضخامت دانه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه معنی‌دار شد. بر اساس نتایج مقایسه میانگین به روش دانکن نیز ژنوتیپ‌های ksc704 و ksc707 به عنوان هیبرید‌‌‌های با رتبه برتر انتخاب شدند. در مقایسه میانگین انجام گرفته بر روی اثر ژنوتیپ × سال از نظر صفت عملکرد دانه، هیبرید sc302 و هیبریدهای ksc701 و ksc706 در سال دوم زراعی به‌عنوان ژنوتیپ‌های با رتبه برتر شناسایی شدند. تجزیه عامل‌ها و دوران با روش وریماکس چهار عامل را معرفی کرد که این چهار عامل 73 درصد از واریانس داده ها را توجیه نمودند و به نام‌های مشخصات دانه، مشخصات بلال، ارتفاع بوته و طول بلال نامگذاری شدند. نتایج تجزیه همبستگی بین صفات نیز همبستگی مثبت و معنی‌داری را بین صفت طول بلال با صفات تعداد ردیف در بلال و عملکرد دانه نشان داد. همچنین صفت تعداد ردیف در بلال دارای همبستگی مثبت و معنی‌داری با صفات عرض دانه و طول دانه بود. تجزیه گرافیکی انجام گرفته بر اساس نمای چند ضلعی ژنوتیپ های ksc707، ksc706، ksc260، ksc705 و sc604 نسبت به سایر هیبریدهای مورد بررسی از برتری بیشتری برخوردار بودند. در نمودار رتبه‌بندی ژنوتیپ‌ها، هیبرید ksc707 به عنوان ژنوتیپ ایده آل شناسایی شد که از نظر صفات مورد بررسی مطلوب‌تر از سایر ژنوتیپ‌ها بود. نمودار همبستگی بین صفات نیز، همبستگی مثبت و معنی دار اکثر صفات را با صفت عملکرد نشان داد که بر این اساس صفات عرض دانه، وزن هزار دانه، طول دانه، طول بلال، تعداد ردیف در بلال و عملکرد دانه دارای همبستگی مثبت و معنی‌داری با هم بودند. بر اساس نمودار گروهبندی ژنوتیپ‌ها از نظر صفات مورد مطالعه، ژنوتیپ‌ها به چهار بخش، گروهبندی شدند.نتیجه گیری: به طور کلی ژنوتیپ ksc707 به عنوان ژنوتیپ مطلوب از نظر صفات مورد مطالعه شناسایی شد. نتایج بدست آمده از این تحقیق که در دو سال زراعی مورد ارزیابی قرار گرفت حاکی از آن است که می‌توان از این ژنوتیپ‌ها در برنامه‌های اصلاحی برای افزایش عملکرد استفاده نمود.

Evaluation of yield relationships and yield components in maize hybrids using multivariate and graphical methods in Karaj region

Extended AbstractIntroduction and Objective: Selection of desirable hybrids compared to other maize hybrids (Zea mays L.) is one of the methods used to achieve high grain yield in maize. Also, the most important morphological features affecting grain yield can be used in the selection and introduction of genotypes.Material and Methods: This study was conducted to investigate the relationship between different traits with grain yield and the selection of the most important morphological characteristics affecting the grain yield of corn hybrids for genotype selection. The experiment was conducted as a randomized complete block design (RCBD) with three replications in the research farm of Islamic Azad University, Karaj Branch in the cropping years of 20182019 on 12 commercial single cross corn hybrids.Results: The results of combined analysis of variance showed that the genotypes had a significant difference in the probability level of 0.01 in terms of agronomic traits. The effect of year × genotype was also significant in ear length, grain width, grain length, grain thickness, 1000grain weight and grain yield. Based on the results of Duncan method comparison, KSC704 and KSC707 genotypes were selected as the highest ranked hybrids. In comparison with the mean of genotype × year in terms of grain yield, SC302 hybrid and KSC701 and KSC706 hybrids in the second crop year were identified as topranked genotypes. Factor analysis by Verimex method introduced four factors that explained 73% of the variance of the data and were named as grain characteristics, ear characteristics, plant height and ear length. The results of correlation analysis between traits also showed a positive and significant correlation between ear length trait with number of rows per ear and grain yield. Also, the number of rows per ear had a positive and significant correlation with grain width and grain length. Graphic analysis based on polygonal view of KSC707, KSC706, KSC260, KSC705 and SC604 genotypes were more superior to other hybrids studied. In the genotype ranking chart, KSC707 hybrid was identified as the ideal genotype, which was more favorable than other genotypes in terms of studied traits. The correlation diagram between the traits showed a positive and significant correlation of most of the traits with the yield trait, based on which the traits of grain width, 1000grain weight, grain length, ear length, number of rows per ear and grain yield had a positive and significant correlation. They were together. Based on the grouping diagram of genotypes according to the studied traits, genotypes were grouped into four parts. Conclusion: In general, KSC707 genotype was identified as the optimal genotype in terms of the studied traits. The results of this study, which was evaluated in two cropping years, indicate that these genotypes can be used in breeding programs to increase yield.