ارزیابی صفات زراعی و فنولوژیک لاین‌های امیدبخش کلزا در منطقه سیستان

چکیده مبسوطمقدمه و هدف: به منظور افزایش ترغیب کشاورزان برای کشت ارقام آزادگرده افشان کلزا، باید ارقام جدید با عملکرد مطلوب معرفی شوند. همچنین با توجه به اثرات ناشی از تغییر اقلیم، افزایش دما، فرا رسیدن زودهنگام گرما و تشدید تنش خشکی انتهای فصل در مناطق گرم و خشک، ضرورت دارد تا علاوه بر عملکرد بالا به صفاتی چون زودرسی در شناسایی ژنوتیپ های مطلوب کلزا توجه شود. بر همین اساس، هدف این تحقیق شناسایی لاین های مطلوب پرمحصول و سازگار با اقلیم گرم و خشک می باشد.مواد و روش ها: به منظور بررسی خصوصیات زراعی لاین های امیدبخش بهاره کلزا، آزمایشی با 21 لاین بهاره در منطقه سیستان در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 14001399 انجام پذیرفت.یافته ها: بررسی تجزیه واریانس، اختلاف معنی داری را از نظر صفات روز تا پایان گلدهی، ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، تعداد خورجین در شاخه های فرعی، تعداد خورجین در ساقه اصلی، تعداد کل خورجین در بوته، طول ساقه اصلی، عملکرد و عملکرد بیولوژیک در بین لاین های مورد بررسی نشان داد. بررسی وراثت پذیری عمومی نشان داد که صفات فنولوژیک بیشتر تحت تاثیر عوامل محیطی بوده اند؛ در حالی که صفات کمی عملکرد و اجزای آن بیشتر تحت تاثیر عوامل ژنتیکی بوده اند. همچنین، صفات تعداد شاخه در بوته، تعداد خورجین در ساقه اصلی و عملکرد دانه به ترتیب بیشترین مقادیر ضرایب تنوع ژنتیکی را داشتند. علاوه بر این، صفات تعداد خورجین در ساقه اصلی، ارتفاع بوته، طول ساقه اصلی، تعداد خورجین در بوته، تعداد شاخه در بوته، عملکرد دانه، روز تا پایان گلدهی و عملکرد بیولوژیک به ترتیب بیشترین وراثت پذیری عمومی را در بین صفات مورد بررسی داشتند. از نظر عملکرد دانه، لاین g9 (srl991) دارای بیشترین عمکرد با مقدار 2992 کیلوگرم در هکتار بود. این لاین با رقم شاهد rgs003 اختلاف معنی داری را نشان داد. همچنین لاین های g11 (srl-99-9)، g2 ( srl-99-2)، g1 (srl-99-1)، رقم دلگان، g18(srl-99-16)، g20 (srl-99-18)، g21 srl-99-19)) و g13 ( srl-99-11) به ترتیب در رتبه های بعدی از نظر عملکرد بودند. همچنین در این مطالعه با استفاده از روش های مختلف آماری از جمله تجزیه به مولفه های اصلی و تجزیه خوشه ای، لاین ها بر اساس صفات مورد بررسی گروه بندی شدند.نتیجه گیری: در این مطالعه تعداد 8 لاین با خصوصیات مطلوب شناسایی شد. لاین های برتر شناسایی شده از نظرعملکرد و اجزای آن در این مطالعه در صورت ادامه روند برتری در آزمایشات سازگاری می توانند به عنوان لاین های جدید سازگار با مناطق گرم معرفی شوند.

Evaluation of Agronomic and Phenological Traits of Promising Rapeseed Lines in the Sistan Region

Extended abstractIntroduction and Objective: In order to increase the motivation of farmers to cultivate open pollinated oilseed rape cultivars, new cultivars with appropriate yields should be introduced. Also, due to the effects of climate change, increase in temperature, early arrival of heat and intensification of drought stress at the end of the season in the warm and dry regions, it is also necessary to pay attention to traits such as early maturity in identifying oilseed rape genotypes. Accordingly, the purpose of this study is to identify the most desirable lines compatible with warm and dry climates. Materials and Methods: In order to investigate agronomic characteristics of the promising oilseed rape spring lines, an experiment was conducted with 21 spring genotypes in the Sistan region in a randomized complete block design with three replications during cropping season 20202021.Results: Analysis of variance showed that there are significant differences for traits including day to end of flowering, plant height, number of branches per plant, number of pods in subbranches, number of pods per main stem, total number of pods per plant, main stem length, yield and biological yield among the studied genotypes. The study of broad sence heritability showed that phenological traits were more influenced by environmental factors; while quantitative traits of yield and its components were more influenced by genetic factors. Also, the number of branches per plant, the number of pods per main stem and grain yield had the highest values of genetic coefficients of variance, respectively. In addition, the number of pods per main stem, plant height, length of main stem, number of pods per plant, number of branches per plant, seed yield, day to end of flowering and biological yield, had the highest broad sense heritability among the studied traits, respectively. In terms of grain yield, G9 line (SRL991) had the highest yield with a value of 2992 kg/ha. This genotype showed a significant difference with the control cultivar RGS003. Also, G11 (SRL999), G2 (SRL992), G1 (SRL991), Dalgan,G18 ( SRL9916), G20 (SRL9918), G21 (SRL9919) and G13 (SRL9911) lines were in the next ranks in terms of yield, respectively. Additionally, using various statistical methods such as mean comparison, principal component analysis and cluster analysis, lines were grouped based on the studied traits in this study.Conclusion: In this study, 8 lines with desirable characteristics were identified. The superior lines which were identified in terms of yield and its components in this study, could be introduced as new lines compatible with the warm regions if the trend of superiority continues in adaptability tests.