ارزیابی رفتار مورفولوژیکی برخی از ژنوتیپ های برنج تحت تنش خشکی

مقدمه و هدف: تنش خشکی محدودیت عمده ای برای تولید و ثبات عملکرد محصولات زراعی می باشد. تجزیه و تحلیل صفات زایشی و پاسخ آنها به خشکی می تواند برای شناسایی ژنوتیپ های برنج متحمل به خشکی مفید باشد. هدف از این مطالعه، ارزیابی رفتار مورفولوژیکی برخی از ژنوتیپ های برنج تحت شرایط محیطی متفاوت در مرحله زایشی بود.مواد و روش ها: این مطالعه در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری بصورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی در سال زراعی1397 انجام گرفت. فاکتورهای آزمایش شامل ژنوتیپ های برنج (ir64‌ حساس به خشکی و ژنوتیپ هایdinorado و moroberecan متحمل به خشکی) و شرایط محیطی (آبیاری نرمال و آبیاری مجدد) بودند. یافته ها: تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر ژنوتیپ، شرایط محیطی و اثر متقابل ژنوتیپ × شرایط محیط برای صفات مورد مطالعه تفاوت معنی داری دارد که بیانگر این امر می باشد کهژنوتیپ های برنج مورد مطالعه در شرایط محیطی مختلف، رفتار متفاوتی دارند. مقایسه ضرایب همبستگی ساده بین صفات مختلف ژنوتیپ های برنج تحت آبیاری نرمال نشان داد که عملکرد با تعداد پنجه (0/97 ) همبستگی مثبت و معنی داری دارد. اما تحت تنش خشکی عملکرد با تعداد پنجه (0/69 ) همبستگی منفی و با صفات طول برگ پرچم، طول و وزن خوشه، تعداد خوشه چه اولیه و ثانویه، تعداد دانه پر در خوشه و درصد باروری خوشه همبستگی مثبت و معنی داری داشته است. نتایج حاصل از رگرسیون گام به گام برای توجیه تغییرات عملکرد ژنوتیپ های برنج بر اساس صفات مورفولویکی مورد مطالعه تحت شرایط آبیاری نرمال صفات تعداد پنجه، وزن صددانه و تعداد خوشه چه ثانویه و در شرایط تنش خشکی صفات تعداد دانه پر در خوشه و وزن خوشه را به عنوان مهمترین صفات تبیین کننده تغییرات معرفی نمودند. مقایسه ضرایب مسیر عملکرد و اجزای عملکرد نشان داد که تحت شرایط آبیاری نرمال تعداد پنجه (0/652)، اما تحت شرایط تنش خشکی صفت تعداد دانه پر در خوشه (1/513) بیشترین اثر مستقیم را روی عملکرد داشتند. به طوریکه در تنش خشکی بیشترین ضریب همبستگی را صفت تعداد دانه پر در خوشه با عملکرد دانه (0/931 = r) نشان داد. نتیجه گیری: بطورکلی ژنوتیپ ir64 تحت تاثیر تنش خشکی برای صفات عملکرد و اجزای عملکرد (نظیر طول خوشه، وزن خوشه، تعداد دانه پر در خوشه و درصد باروری خوشه) کاهش بیشتری نسبت به ژنوتیپ های متحمل نشان داد.

Evaluation of Morphological Behavior of Some Rice Genotypes under Drought Stress

Extended AbstractIntroduction and Objective: Drought stress is a major constraint for the production and stability of crop yields. Analysis of reproductive traits and their response to drought can be useful to identify drought tolerant rice genotypes. The aim of this study was to evaluate the morphological behavior of some rice genotypes under different environmental conditions in the reproductive stage.Materials and Methods: This study was conducted in greenhouse of Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, a factorial experiment based on a completely randomized design in 2018. The experimental factors included rice genotypes (IR64, drought sensitive and Dinorado and Moroberecan, drought tolerant) and drought stress levels (normal irrigation and rewatering).Results: Analysis of variance of data showed that the effect of genotype, drought stress and genotype × drought stress interaction on studied traits was significantly different, indicating that rice genotypes behave differently under different environmental conditions. Comparison of simple correlation coefficients between different traits of rice genotypes under normal irrigation showed that yield had a positive and significant correlation with tiller number (r = 0.97). However, under drought stress, yield with tiller number (r = 0.66) was negatively correlated with flag leaf length, length and weight of panicle, number of primary and secondary spikelet, number of filled grains in panicle and percentage of panicle fertility percentage were positive and significant had. The results of stepwise regression to justify the variation of yield of rice genotypes based on morphological traits under normal irrigation conditions, tiller number, 100 seed weight and Number of secondary spikelet traits, and in drought stress conditions, the number of filled grains in the panicle and panicle weight as the most important traits explaining variations seed yields. Comparison of path coefficients of yield and yield components showed that in normal irrigation conditions the number of tillers (0.652), however, under drought stress conditions; number of filled grains in panicle (1.513) had the most direct effect on yield. The highest correlation coefficient was observed in the number of filled grains in the panicle with grain yield (r = 0.931) under drought stress.Conclusion: In general, IR64 genotype (susceptible control), under the influence of drought stress showed a significant decrease in yield and yield components (such as panicle length, panicle weight, number of filled grains in the panicle and percentage of panicle fertility percentage) than tolerant genotypes.