بررسی تجمع کلر و پایداری عملکرد لاین های امیدبخش توتون شرقی (nicotiana tabacum l.)

مقدمه و هدف: توتون (nicotiana tabacum l.) از گیاهان مهم زراعی، صنعتی و تجاری از تیره بادنجانیان است. کلر به عنوان یک ریز مغذی اثرات مثبتی روی کیفیت توتون دارد؛ اما تجمع بیشتر آن در برگ (بیش از 2 درصد وزن خشک برگ) باعث افت کیفیت می شود. پروژه ی به نژادی جهت دستیابی به ارقام جدید با قابلیت تجمعِ کمِ کلر در برگ طرح ریزی و اجرا گردید. مواد و روش ها: بر اساس نتایج تجزیه دیالل و تجزیه میانگین نسل ها، ترکیب تلاقی basma seres 31 × spt 406 انتخاب و با روش شجره ای مدیریت جمعیت نسل های در حالِ تفرق تا رسیدن به لاین های با میزان تجمعِ کلرِ کم ادامه یافت. چهار لاین با کمترین میزان تجمع کلر در برگ از نسل f7 ترکیب تلاقی مذکور انتخاب شدند. چهار لاین امیدبخش (لاین های 11، 37، 38 و 45 ) به همراه ارقام basma seres 31 (رقم مرجع) و urmia 205 (رقم تجاری) با تجمع کلر بالا، به عنوان شاهد، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال های زراعی 1397 و 1398 در دو مکان (روستای مرنگلوی بزرگ/ ارومیه و روستای بسطام/ قره ضیاءالدین با میزان کلر بالای خاک و آبِ آبیاری) ارزیابی شدند.یافته ها: بر اساس نتایج تجزیه واریانس، بین لاین ها از نظر میزان تجمع کلر در برگ و عملکرد برگ خشک تفاوت معنی دار وجود داشت. در سال اول و دوم آزمایش، میزان تجمع کلر در برگ به ترتیب از 1/89 تا 3/20 و 1/79 تا 3/29 درصد وزن خشک برگ و عملکرد برگ خشک به ترتیب از 1388 تا 3574 و 1320 تا 3108 کیلوگرم در هکتار متغییر بود. بر اساس نتایج مقایسه میانگین ها، لاین های 11 و 45 به ترتیب با میانگین 1/99 و 1/79 درصد، کمترین میزان تجمع کلر و ارقام شاهد basma seres 31 و urmia 205 به ترتیب با میانگین 3/3 و 2/3 درصد، بیشترین میزان تجمع کلر در برگ را داشتند. از نظر عملکرد برگ خشک، رقم شاهد urmia 205 و لاین 11 به ترتیب با میانگین عملکرد برگ خشک 2840 و 2775 کیلوگرم در هکتار، بیشترین و لاین 45 با میانگین عملکرد برگ خشک 1508 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد را در بین لاین ها و ارقام مورد بررسی دارا بودند.نتیجه گیری: لاین 11 با جذب کم کلر و عملکرد بالا و پایدار برگ خشک، بهترین لاین در میان لاین ها و ارقام مورد بررسی می باشد. لذا در مناطق تحت کشت توتون در آذربایجان غربی که کلر بالا در خاک و آب آبیاری وجود دارد (بیش از 1/5 میلی‌اکی والان در لیتر عصاره اشباع ) و محصول استحصالی عمل آوری شده حاوی بیش از 3 درصد کلر در وزن خشک می باشد و به همین دلیل کشت توتون ممنوع شده است، می‌توان لاین 11 توتون شرقی را کشت نموده و بدین ترتیب کشت توتون شرقی را در این منطقه حفظ و احیا نمود.

Evaluation of Chloride Accumulation and yield Stability of Oriental Tobacco Promising lines (Nicotiana tabacum L.)

Extended AbstractIntroduction and Objective: Tobacco (Nicotiana tabacum L.) is one of the unique industrial and commercial crops from Solanaceae family. Chlorine as a micronutrient has positive effects on tobacco leaf quality, but its higher amounts (more than 2 percent of dry weight) reduce the quality of tobacco leaves. A breeding project was designed and implemented to achieve new lines with low chloride accumulation in leaves.Materials and Methods: Based on the results of diallel and generation mean analyses, the Basma Seres 31 × SPT 406 combination was selected and the management of segregant populations was continued with pedigree method until reaching to promising lines with low chlorine accumulation. Four lines with the least Cl accumulation were selected from F7 of above mentioned cross combination. The four promising lines (including 11, 37, 38 and 45) together with two commercial tobacco cultivars as controls, Basma Seres 31 and Urmia 205; famous for accumulating high level of Cl in leaf, were evaluated in completely randomized block design with three replications at two locations (MarangaloueBozorgh village /Urmia and Bastam village/Qarezyadin with high soil and irrigation water chloride levels) during 2018 and 2019 growing seasons.Results: Analysis of variance revealed significant difference among the tobacco lines for Cl accumulation in leaves and dry leaf yield. Based on the first and second years of experiments results, the Cl accumulation ranged from 1.89 3.20 and 1.79 3.29 percent and leaf yield ranged from 13883574 and 13203108 kg/hectare, respectively. Based on the means comparisons, line 45 and line 11 presented least accumulation rate of Cl; 1.79 and 1.99 percent. This rate was 3.30 and 3.20 percent for check cultivars; Basma Seres 31 and Urmia 205. Means comparison of yield revealed that cultivar Urmia 205 and line 11 with 2840 and 2775 kg/hectare dry leaf yield had maximum and line 45 with 1508 kg/hectare had minimum dry leaf yield.Conclusion: Line 11 with low Cl uptake and high and stable dry leaf yield is the best line among the studied lines and cultivars. Therefore, in the areas under tobacco cultivation in West Azerbaijan where there is high chlorine in soil and irrigation water (more than 1.5 milliequivalents per liter of saturated extract) and the obtained product contains more than 3% chlorine per dry weight and that #39;s why tobacco cultivation is banned; line 11 can be cultivated and thus oriental tobacco cultivation can be maintained and revived in this region.