شناسایی ژنوتیپ های جو آبی با عملکرد دانه بالا و پایدار در مناطق گرم ایران

مقدمه و هدف: با توجه به فراوانی تنش های غیرزنده و زنده در اقلیم گرم، دست یابی به ژنوتیپ هایی از جو که تحت این شرایط عملکرد قابل قبول و پایداری داشته باشند از اصلی ترین اهداف به نژادی جو در این مناطق می باشد. مواد و روش‌ها: تعداد هفده ژنوتیپ امیدبخش جو آبی به همراه دو ژنوتیپ شاهد در پنج ایستگاه تحقیقات کشاورزی واقع در اهواز، داراب، زابل، گنبد و مغان به مدت دو سال زراعی (991397) مورد مقایسه قرار گرفتند. به منظور بررسی پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ های دارای عملکرد بالا، از تجزیه گرافیکی gge بای پلات استفاده شد.یافته‌ها: تجزیه واریانس مرکب داده های عملکرد دانه نشان داد که اثرهای ساده مکان، ژنوتیپ و اثرهای متقابل سال × مکان، ژنوتیپ × مکان و سال × مکان × ژنوتیپ معنی دار می باشند. مقایسه میانگین نشان داد که ژنوتیپ های g1، g2، g4، g5، g10، g12، g16 و g19 نسبت به بقیه ژنوتیپ ها عملکرد بالایی داشته و می توانند مورد توجه قرار گیرند. پایداری عملکرد دانه این ژنوتیپ ها نیز مورد بررسی قرار گرفت تا ژنوتیپ های دارای عملکرد مطلوب و پایدار شناسایی شوند. نتایج حاصل از روش gge بای پلات نشان داد که دو مولفه اصلی نخست به ترتیب 76.36 و 68.16 درصد از تغییرات کل عملکرد دانه را توجیه کردند و در نتیجه این دو مولفه می توانند به منظور توجیه عملکرد دانه ژنوتیپ ها مورد استفاده قرار گیرند. در این آزمایش دو ابر محیط مجزا مشخص گردید. محیط کلان اول شامل سال اول و دوم اهواز و زابل و ژنوتیپ g19 با میانگین عملکرد کل 5114 کیلوگرم در هکتار به عنوان ژنوتیپ برتر در این محیط شناسایی شد. محیط کلان دوم شامل سال اول و دوم گنبد و داراب ژنوتیپ g5 با میانگین عملکرد 5155 کیلوگرم در هکتار ژنوتیپ برتر این محیط بود. سال های اول و دوم مغان در مرز بین دو محیط کلان قرار داشتند. ژنوتیپ های g3، g6، g8، g9، g14، g17 و g18 در هیچ یک از محیط های کلان قرار نگرفتند و در نتیجه مناسب کشت در محیط های مورد آزمایش نبودند. نمای بای‌پلات ژنوتیپ ایده‌آل نشان داد که ژنوتیپ های g4 و g5 کمترین فاصله را از ژنوتیپ ایده آل دارا بوده و در نتییجه مطلوبترین آنها می باشند. نمای برداریgge بای‌پلات نشان ‌داد که سال های اول و دوم مغان، نزدیکترین محیط ها به محیط ایده آل بوده و قابلیت تمایز بالایی دارند. نتیجه‌گیری: ژنوتیپ های g5 و g6 به ترتیب در مناطق گرم شمال و گرم جنوب کشور دارای عملکرد بالا و پایدار بوده و برای این مناطق مناسب تشخیص داده شدند.

Identification of Irrigated Barley Genotypes with High and Stable Grain Yield in Warm Regions of Iran

Extended AbstractIntroduction and Objective: Due to abundance of nonliving and living stresses in warm region, identification of barley genotypes with high and stable yield is one of the main goals of barley breeding programs in this region.Materials and Methods: 17 barley promising genotypes along with two check varieties were evaluated in five the Agricultural Research Stations including Ahvaz, Darab, Zabol, Gonbad, and Moghan during two consecutive cropping seasons (20182020). GGE biplot analysis was used for identifying the high yielding and stable genotypes across test environments.Results: Combined analysis of variance for grain yield data indicated a significant effect for locations, genotypes and year × location. Genotype × location and year × location × genotype. Mean comparison showed that G1, G2, G4, G5, G10, G12, G16 and G19 had high yield than other genotypes and can be considered. Grain yield stability of these genotypes were investigated for identifying of high yielding and stable genotypes across test environments. GGE Biplot analysis revealed that the first two components accounted for 36.76% and 16.68% of the total gain yield variation, respectively. Thus these two components can be used for explanation of grain yield of genotypes. In this study, two megaenvironments were identified in warm regions of Iran. Accordingly, the first megaenvironment included of the first and second year of Ahvaz and Zabol. G19 with 5114 kg/h was identified as superior genotype of this environment. The second megaenvironment comprised of the the first and second year of Darab and Gonbad. G5 with 5155kg/h was identified as superior genotype of this environment. The first and second year of Moghan was located on the border between two mega environments. G3, G6, G8, G9, G14, G17 and G18 were not placed in none of the mega environments and were not suitable for cultivation in investigated environments. The vector view of ideal genotypes revealed that G4 and G5 are placed close to the ideal genotype, are most desirable than the other genotypes. The vector view of GGE biplot indicated discriminating and representative environments (first and second year of moghan) are good environments for selecting generally adapted genotypes.Conclusion: In general, results indicated that genotypes G5 and G19 were identified as ideal barley genotypes for warm regions in north and south parts of Iran, respectively.