بررسی پایداری عملکرد دانه برخی ارقام کلزا (brassica napus l.) با استفاده از روش gge biplot

مقدمه و هدف: کلزا یکی از مهترین گیاهان روغنی در ایران و جهان می‌باشد. با توجه به وابستگی ایران به واردات دانه های روغنی و وجود شرایط مناسب برای تولید این محصول، تعیین ژنوتیپ های پایدار از نظر عملکرد دانه و توصیه بهترین ژنوتیپ ها برای گروه های محیطی مختلف ضروری است. مواد و روش ها: به ‌منظور مطالعه اثر برهمکنش ژنوتیپ و محیط، تعداد 10 رقم کلزا در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در پنج منطقه شامل بیرجند، کرج، کاشمر، سنندج و شیراز در سال زراعی 981397، کشت و از نظر عملکرد دانه ارزیابی شدند.یافته ها: نتایج تجزیه واریانس مرکب عملکرد دانه نشان داد که اثر محیط، تیمار و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط معنی‌دار می‌باشد. محیط، ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط به ترتیب 74، 12 و 14 درصد از واریانس داده ها را به خود اختصاص دادند. در بین محیط‌ها بیشترین میزان عملکرد دانه مربوط به کرج با میانگین عملکرد 51/6 تن در هکتار بود. در بین ارقام بیشترین عملکرد دانه مربوط به hyola401 و okapi به ترتیب برابر با 5/54 و 5/20 تن در هکتار بود. مولفه‌های اول و دوم در روش gge biplot به ترتیب 88/8 و 5/9 درصد و مجموعاً 94/7 از تغییرات عملکرد دانه را تبیین نمود. نمودار بررسی هم‌زمان پایداری و عملکرد، ژنوتیپ‌های hyola401 و opera را تحت عنوان ژنوتیپ‌های پایدار با عملکرد بالا معرفی کرد. با استفاده از نمودار چند ضلعی بای‌پلات، شش ژنوتیپ برتر و سه ابرمحیط شناسایی شد. نمودار روابط میان ارقام، ژنوتیپ‌های مورد بررسی را در دو گروه طبقه‌بندی نمود. گروه اول شامل ژنوتیپ‌های zarfam، likord، sarigol، hyola401، opera و okapi و گروه دوم شامل ارقام hyola308، modena، option500 و modena بود. در محیط‌های کرج، بیرجند و سنندج ژنوتیپ‌های hyola401 و opera، در محیط کاشمر ژنوتیپ zarfam و در محیط شیراز ژنوتیپ okapi مطلوب‌ترین ژنوتیپ‌ها از لحاظ عملکرد دانه بودند. ژنوتیپ likord دارای پایداری عمومی نسبت به تمام محیط‌ها بود. نتیجه گیری: به طور کلی می توان اینگونه نتیجه گیری نمود که ژنوتیپ hyola401 نسبت به سایر ژنوتیپ ها از مطلوبیت بیشتری برخوردار بوده و همچنین منطقه کرج در بین محیط های مورد مطالعه از میانگین عملکرد بیشتری برخوردار است.

Investigation of Grain yield Stability in Canola (Brassica napus L.) Cultivars using GGE-biplot Method

Extended AbstractIntroduction and Objective: Rapeseed is one of the most important oilseeds in Iran and the world. Due to Iran #39;s dependence on imports of oilseeds and the existence of suitable conditions for the production of this product, it is necessary to determine stable genotypes in terms of grain yield and recommend the best genotypes for different environmental groups.Materials and Methods: In order to study the effect of genotype and environment interaction, 10 rapeseed cultivars were planted in a randomized complete block design with three replications in five regions including Birjand, Karaj, Kashmar, Sanandaj and Shiraz and evaluated for grain yield in 20182019.Results: The results of combined analysis of grain yield showed that the effect of environment, treatment and genotype × environment interaction were significant. Environment, genotype and genotype × environment interaction accounted for 74, 12 and 14% of the total variance, respectively. Among the locations, the highest grain yield was related to Karaj with an average yield of 6.51 tons per hectare. Among the studied cultivars, the highest grain yield was related to Hyola401 and Okapi cultivars at 5.54 and 5.20 t / ha, respectively. The first and second components of GGE biplot explained 88.8% and 5.9% of grain yield changes, respectively. Simultaneous study of stability and performance base Bioplot method introduced Hyola401 and Opera genotypes as stable, highperformance genotypes. Using a biplot polygon view, six superior genotypes and three megaenvironments were identified. Diagrams of relationships between cultivars classified the studied genotypes into two groups. The first group included Zarfam, Likord, Sarigol, Hyola401, Opera and Okapi genotypes and the second group included Hyola308, Modena, Option500 and Modena cultivars. Hyola401 and Opera genotypes In Karaj, Birjand and Sanandaj environments, Zarfam genotype in Kashmar and Okapi genotype in Shiraz were the most desirable genotypes. The Likord genotype had general stability to all environments.Conclusion: In general, it can be concluded that Hyola401 genotype is more desirable than other genotypes and also Karaj region has a higher average yield among the studied environments.