بررسی صفات مورفولوژی و کمی با استفاده از تجزیه دای‌آلل در گندم نان

مقدمه و هدف: گندم یکی از محصولات مهم و استراتژیک به لحاظ ارزش غذایی است. آگاهی از نحوه کنترل ژنتیکی و توارث اجزای عملکرد جهت انتخاب بهترین روش به‌نژادی ضروری است. از این رو بایستی اطلاعات جامع و دقیقی از پارامترهای ژنتیکی کنترل کننده اجزای عملکرد در تصمیم‌گیری برای انتخاب روش به‌نژادی مناسب جهت رسیدن به حداکثر عملکرد دانه اتخاذ گردد.مواد و روش‌ها: هفت ژنوتیپ الوند، آنفارم9، چمران2، بک‌کراس روشن، قدس، افق و رقم محلی سرخ‌دانه و 21 دورگ حاصل از آنها در قالب طرح دای‌آلل یک‌طرفه 7 × 7 طی سالهای 961394 مورد بررسی قرار گرفتند.یافته‌ها: تجزیه واریانس بیانگر تفاوت معنی‌دار بین ژنوتیپ‌ها بود. تجزیه دای‌آلل به روش گریفینگ نشان داد که ترکیب پذیری عمومی و خصوصی در تمامی صفات معنی‌دار بود. ژنوتیپ‌های بک‌کراس‌روشن و سرخ‌دانه ترکیب شونده‌های عمومی مطلوب و ژنوتیپ‌های افق و قدس ترکیب شونده‌های عمومی نامطلوب تشخیص داده شد. دورگ بک کراس‌روشن × چمران2 و الوند × قدس دورگ‌های مطلوب در اکثر صفات بودند و دورگ‌های افق × بک کراس‌روشن، افق × سرخ‌دانه و آنفارم9 × بک کراس‌روشن نامناسبترین دورگ‌ها‌ بودند. تجزیه واریانس هیمن نشان داد که جزء افزایشی و غیر افزایشی واریانس ژنتیکی در تمامی صفات معنی‌دار گردید. با توجه به معنی‌دار شدن جزء b1 و b2، در اکثر صفات هتروزیس و فراوانی نابرابر آلل های غالب و مغلوب دیده شد. جزء b3 که معادل ترکیب پذیری خصوصی گریفینگ می‌باشد در کلیه صفات معنی‌دار گردید و نتایج حاصل از تجزیه گریفینگ را مورد تایید قرار داد. نتایج این تحقیق نشان داد که برای معرفی رقم یا ارقام جدید در خراسان‌جنوبی (بیرجند) توصیه می‌شود که از رقم محلی سرخ‌دانه در تلاقی‌ها استفاده شود.نتیجه‌گیری: مطالعه کنونی نشان داد که رقم محلی سرخ‌دانه اگرچه دارای عملکرد اقتصادی بالایی نمی‌باشد ولی دارای ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی بالایی در آمیزش با سایر ارقام می باشد. بنابراین توصیه می‌گردد که از این رقم محلی در تلاقی با سایر ارقام استفاده گردد تا به بوته فراموشی سپرده نشود.

Investigation of Morphological and Quantitative Traits using Diallel Analysis in Bread Wheat

Extended AbstractIntroduction and Objective: Wheat is one of the most important and strategic plants that is important because of nutritional value. The knowledge of genetic control and inheritance of yield components is essential to selecting the best breeding method. Therefore, comprehensive and accurate information about the genetic parameters controlling yield components should be considered in deciding to select the appropriate breeding method to maximum grain yield.Materials and Methods: The seven genotypes, including Alvand, Anfaram9, Chamran2, Back CrossRoshan, Ofogh, goods and local variety SorkhDane and 21 hybrids from them was studied in a 7 × 7 oneway Diallel designs during 20152016.Results: Analysis of variance showed that there was a significant difference between genotypes. Griffing #39;s diallel analysis showed that the general and specific combining ability was significant in all traits. The best genotypes were BCRoshan and SorkhDane and the worst genotypes were Ofogh and Ghods because of general combing ability. BCRoshan × Chamran2 and Alvand × Ghods were the best hybrids and Ofogh × BCRoshan, Ofogh × SorkhDane and Anfarm9 × BCRoshan were the worst hybrids in most traits. Hayman #39;s variance analysis showed that the additive and nonadditive component of variance were significant in all of the traits. Based on Hayman #39;s variance analysis, the heterosis (b1 component was significant) and unequal frequency of dominant and recessive alleles (b2 component was significant) were seen in most traits. Based on Hayman #39;s variance analysis, the specific combining ability (b3 component was significant) of all traits was significant and emphasized the results of Griffing analysis. The results of this research indicate that for the introduction of a new variety or varieties in the Southern Khorasan region, it is recommended to use the local variety SorkhDane in crossing in the figure. Conclusion: The present study showed that although the local cultivar SorkhDaneh does not have a high economic yield, but it has a high general and specific combining ability in mating with other cultivars. Therefore, it is recommended to use this local cultivar in mating with other cultivars so as not to be forgotten.