شناسایی ژنوتیپ‌های مطلوب عدس با استفاده از روش‎های آماری چندمتغیره و شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده‎آل در شرایط دیم

به منظور مطالعه برخی خصوصیات زراعی و شناسایی ژنوتیپ های مطلوب با استفاده از روش های آماری مختلف، 15 ژنوتیپ عدس دریافتی از ایکاردا در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی سراب چنگایی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان در سال زراعی 99-1398 تحت شرایط دیم مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتایج، تجزیه واریانس نشان داد که تنوع ژنتیکی معنی داری بین ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر اغلب صفات وجود داشت. همبستگی عملکرد دانه در بوته با اغلب صفات به ویژه اجزای عملکرد مثبت و معنی دار بود. بر اساس نتایج روش های آماری مختلف شامل مقایسه میانگین، تجزیه خوشه ای، بای پلات ژنوتیپ × صفت و شاخص siig، ژنوتیپ های شماره 13، 14، 7 و 1 به عنوان برترین و ژنوتیپ های شماره 15، 12 و 4 به عنوان ضعیف ترین ژنوتیپ ها شناخته شدند. بیشترین تاثیر مستقیم مثبت روی عملکرد دانه در بوته، به ترتیب متعلق به صفات تعداد غلاف تک بذری در بوته (0/580) و وزن صد دانه (0/437) بود و بنابراین این صفات می توانند معیار گزینش قرار گیرند. ژنوتیپ شماره 7 برترین ژنوتیپ از نظر صفات مهم زراعی بود و ظرفیت کاربرد در تحقیقات به نژادی و به زراعی بعدی را دارد.

Identification of Lentil Desirable Genotypes Using Multivariate Statistical Methods and Selection Index of Ideal Genotype under Rainfed Conditions

In order to study some agronomic characteristics and identify the desirable genotypes using different statistical methods, 15 lentil genotypes received from ICARDA were evaluated in a randomized complete block design with three replicates under rainfed conditions at SarabChangai Research Station, Lorestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Centre, Khorramabad, Iran during 20192020 cropping year. According to the results, analysis of variance indicated significant genotypic diversity between the studied genotypes in terms of most traits. The correlation between grain yield per plant and most of the traits, especially yield components, was positive and significant. Genotypes 13, 14, 7 and 1 were known as the best and genotypes 15, 12 and 4 were identified as the weakest genotypes based on the results of various statistical methods including mean comparisons, cluster analysis, ldquo;genotype × trait rdquo; biplot and SIIG index. The highest direct positive effect on ldquo;seed yield per plant rdquo; belonged to the ldquo;number of oneseeded pods per plant rdquo; (0.580) and ldquo;hundred seed weight rdquo; (0.437), respectively, and therefore these traits can be applied as selection criteria. Moreover, genotype 7 was the best genotype in terms of important agronomic traits and has the potential to be used in the future breeding and subsequent agronomic research programs.