ارزیابی سازگاری لاین های امیدبخش کنجد در منطقه سیستان با استفاده از روش های تجزیه چندمتغیره

گیاه کنجد از گیاهان دانه روغنی با مقاومت بالا به کم آبی است. این گیاه با حداقل نیاز رطوبتی عملکرد مناسبی را نسبت به سایر محصولات زراعی در فصل تابستان دارد. شناخت ژنوتیپ های پرمحصول در این شرایط از اولویت های برنامه های به نژادی گیاه کنجد است. در این تحقیق تعداد 10 لاین امید بخش کنجد به دست آمده از نسل های در حال تفکیک که در ارزیابی‌های مقدماتی به عنوان ژنوتیپ های برتر شناخته شده بودند، به همراه شش ژنوتیپ محلی جهت بررسی و مقایسه عملکرد در در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در منطقه سیستان در طی دو سال زراعی مورد بررسی قرار گرفتند. در طی دوره رشد صفات کمی و فنولوژیکی مختلف ارزیابی شدند. بررسی تجزیه واریانس نشان داد که ژنوتیپ های مورد بررسی تفاوت معنی داری از نظر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، ارتفاع بوته و وزن هزاردانه دارند. با استفاده از روش مقایسه میانگین دانکن، به ترتیب ژنوتیپ های 3، 13، 5 و 7 به عنوان ژنوتیپ های برتر از نظر عملکرد دانه شناخته شدند. بررسی همبستگی صفات، رابطه مثبت و معنی دار عملکرد دانه با وزن هزار دانه را نشان داد. همچنین نمودار بای پلات پراکنش ژنوتیپ ها بر روی دو عامل اول نشان داد ژنوتیپ های 3، 5 و 13 از سایر ژنوتیپ ها متمایز و به عنوان ژنوتیپ های برتر از نظر صفات کمی می باشند. تجزیه خوشه ای برای تمامی صفات با استفاده از روش ward نیز ژنوتیپ های 3 و 13را از سایر ژنوتیپ ها تفکیک نمود. علاوه براین، رتبه بندی ژنوتیپ ها بر اساس شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده آل (ssig) نیز ژنوتیپ های 3 و 13 را به عنوان ژنوتیپ های با رتبه بالا نشان داد. بنابراین با استفاده از روش های مختلف تجزیه چندمتغیره آماری، ژنوتیپ های 3، 13 و 5 به عنوان ژنوتیپ های با عملکرد مطلوب و با سازگاری بالا در منطقه سیستان معرفی می شوند.

Compatibility Assessment of the Sesame Promising Lines in the Sistan Region using Multivariate Analysis Methods

Sesame is an oilseed crop with high resistance to dehydration. This plant with the minimum moisture requirements has a good performance compared to the other crops in the summer. Recognition of highyielding genotypes under these conditions is one of the priorities of sesame breeding programs. In the current study, 10 promising sesame lines derived from segregating generations that were superiors in the preliminary evaluations were evaluated along with 6 local genotypes in the form of RCBD with 3 replications in the Sistan region during two cropping seasons. Different quantitative and phenological traits were evaluated during the growing periods. ANOVA results indicated significant differences among genotypes for their grain yield, biological yield, plant height and thousand seed weight. Using Duncanchr('39')s mean comparison method, genotypes 3, 13, 5 and 7 were identified as superior genotypes. The correlation study of the studied traits showed a positive and significant relationship between grain yield and 1000seed weight. Also, biplot diagram of genotypes distribution on the first two components showed that genotypes 3, 5 and 13 are different from other genotypes in the term of quantitative traits and were considered as the best ones. Cluster analysis for all traits using Ward method also distinguished genotypes 3 and 13 from other genotypes. Additionally, genotypes ranking based on the selection index of ideal genotype (SSIG) revealed genotypes 3 and 13 as high ranking genotypes. Therefore, using different multivariate analysis methods, genotypes 3, 13 and 5 are introduced as desirable yielded genotypes with high compatibility in the Sistan region.