وراثت‌پذیری صفات مرتبط با میوه و برآورد اثر دانه گرده بر میوه‌بندی برخی توده های گوجه فرنگی (Solanum Esculentum Mill.)

در این تحقیق، وراثت‌پذیری صفات مرتبط با میوه 15 توده گوجه فرنگی ایران (ارومیه، گرگان، کفشگیری، ساری، رشت، کردستان، کرمانشاه، سمنان، شاهرود، زنجان، ورامین، اسفراین، نیشابور، سیرجان، همدان) و همچنین اثر منبع دانه گرده برخی توده ها بر میوه بندی گوجه فرنگی در شهرستان کلاله استان گلستان در سال 98 مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 15 جمعیت در سه تکرار (پنج گیاه برای هر جمعیت) اجرا شد. پس از گرده افشانی، تعداد میوه در بوته، وزن میوه، تعداد حجره و تعداد بذر مورد ارزیابی قرار گرفتند. میزان تنوع فنوتیپی، ژنوتیپی، محیطی و توارث پذیری عمومی صفات نیز محاسبه گردید. نتایج نشان داد که صفات وزن میوه، طول میوه و تعداد حجره به ترتیب با مقادیر 200 گرم، 8/83 میلی متر و 12 عدد در توده ورامین بیشترین مقدار را دارد. در توده کرمانشاه بیشترین تعداد بذر میوه با 323 عدد در هر میوه ثبت شد. توده کفشگیری، با طول 3/33 میلی متر و وزن میوه 9/17 گرم، به عنوان یکی از کوچک ترین میوه ها می باشد. صفات وزن میوه، طول میوه، تعداد حجره و تعداد بذر دارای وراثت پذیری بالایی از 88 تا 92 درصد بودند. در همه صفات مورد مطالعه ضریب تنوع ژنتیکی بیشتر از ضریب تنوع فنوتیپی بود که نشان‌دهنده تاثیر کمتر عوامل محیطی بر این صفات بود. همچنین نتایج نشان داد که میوه های حاصل از تلاقی توده های مختلف (نتاج حاصل از دگرگشنی) کمترین مقدار وزن میوه و تعداد بذر دارا بودند و نتاج حاصل از خودگشنی مقدار بیشتری را داشتند و لیکن دانه گرده غیرخودی بر طول میوه و تعداد حجره تاثیری نداشته است. از نتایج تحقیق حاضر می توان استنباط کرد که نوع دانه گرده می تواند بر خصوصیات کمی بذر و میوه گوجه فرنگی تاثیرگذار باشد بطوریکه اکثر صفات در حالت دگرگشنی به طور معنی داری دارای مقادیر کمتری نسبت به حالت خودگشنی بودند. بنابراین به منظور افزایش راندمان تولید در این گیاه، گرده افشانی با دانه گرده خودی قابل توجه می باشد.

Fruit heritability and the Effect of Pollen on Fruit Set of Some Tomato (Solanum esculentum Mill.) Accessions

In this study, the fruit heritability of 15 different accessions of Iranian tomato (Urmia, Gorgan, Kafshgiri, Sari, Rasht, Kurdistan, Kermanshah, Semnan, Shahroud, Zanjan, Varamin, Esfarayen, Neishabour, Sirjan, Hamedan) and fruit set through pollen grain source, were measured in in Kalaleh city of Golestan province in 2019. The experiment was conducted in a randomized complete block design with 15 populations in three replications (five plants per population). After pollination, the fruits were evaluated in the laboratory and their seeds were extracted and collected. Traits including number of fruits per plant, fruit weight, number of cells and number of seeds were evaluated. Phenotypic diversity, genotypic diversity, environmental diversity and general heritability of traits were calculated. The results showed that fruit weight, fruit length and number of locular cavity respectively with 200 g, 8.83 mm and 12 had the highest value in Varamin accession. In Kermanshah accession, the highest number of fruit seeds was recorded with 323 pieces per fruit. Kafshgiri accession, with a length of 3.33 mm and a fruit weight of 9.17 g, is one of the smallest fruits. Fruit weight, fruit length, number of locular cavity and number of seeds had high heritability from 88 to 92%. In all studied traits, the coefficient of genetic diversity was higher than the coefficient of phenotypic diversity, which showed less impact of environmental factors on these traits. The results also showed that the fruits obtained from the crosspollination of different accessions (offspring from crosspollination) had the lowest amount of fruit weight and number of seeds and the offspring from selfpollination had a higher amount. However, nonself pollen grains had no effect on fruit length and locular cavity. From the results of the present study, it can be inferred that the type of pollen grain can affect the quantitative characteristics of tomato seeds and fruits so that most traits in the crosspollination had significantly lower values ​​than the selfpollination. In order to increase the production efficiency of tomato, pollination with self pollen grains should be considered.