بررسی تاثیر صفات فنولوژیکی و ریخت‌ شناسی بر عملکرد دانه اکوتیپ های گاودانه با استفاده از تجزیه مسیر و بای‌ پلات

تجزیه مسیر و تجزیه بای پلات به ترتیب مبتنی بر مدل های جمع پذیر و ضرب پذیر، از روش های آماری موثر برای بیان روابط بین صفات در گیاهان هستند. برای مطالعه ی صفات موثر بر عملکرد دانه‌ی اکوتیپ های گاودانه، 20 اکوتیپ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان در سال زراعی 971396 مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس از تفاوت معنی دار بین کلیه اکوتیپ ها از نظر 16 صفت مورد بررسی به جز صفات ارتفاع ساقه در پایان رسیدگی، طول ریشه در پایان رسیدگی و طول نیام تک بذری حکایت داشت که بیان گر تنوع بین اکوتیپ ها از لحاظ اکثر صفات مورد بررسی بود. بررسی ضرایب همبستگی نشان داد که بین عملکرد دانه و همه ی صفات مورد بررسی به جز صفات فنولوژیکی شامل تعداد روز تا 50 درصد گل دهی، تعداد روز تا شروع رسیدگی و تعداد روز تا 50 درصد رسیدگی و هم چنین دو صفت مورفولوژیکی طول ریشه در پایان رسیدگی و طول نیام دو بذری همبستگی معنی‌داری وجود دارد. نتایج رگرسیون چند متغیره به روش گام به گام نشان داد که از بین صفات مورد مطالعه، به ترتیب سه صفت وزن هزار دانه، تعداد دانه در بوته و تعداد شاخه های جانبی به مدل وارد شدند، که در مجموع 65.7 درصد تغییرات عملکرد دانه‌ی اکوتیپ های گاودانه را توجیه نمودند. نتایج تجزیه مسیر بر مبنای دو مدل جمع پذیر به طور کامل مشخص و فرامشخص نشان داد که بیش ترین تاثیر مستقیم روی عملکرد دانه مربوط به صفت وزن هزار دانه بود، به طوری که یک واحد تغییر در این صفت موجب 0.568 واحد گرم افزایش در صفت عملکرد دانه شد. تجزیه بای پلات دو مولف ه ی اول تغییرات عملکرد و سایر صفات مورد مطالعه مبتنی بر یک مدل ضرب پذیر، اکوتیپ‌های موفق از نظر عملکرد را به دو گروه تقسیم و برای هر گروه صفاتی که بیش ترین تاثیر در این موفقیت را داشتند، شناسایی کرد.

Studying Effect of Phenological and Morphological Traits on Seed Yield of Bitter Vetch by Path and Biplot Analyses

Path and biplot analysis based on linear and bilinear models, respectively, are of the effective statistical methods for expressing relationships between traits in plant. In order to study of effective traits on seed yield of bitter vetch, 20 ecotypes were evaluated in a randomized block design with three replications during 20172018 growing season in the Research Field of Faculty of Agriculture at ValieAsr University of Rafsanjan. The analysis of variance revealed significant differences among the ecotypes for 16 studied traits except plant and root height in maturity stage and one seed pod length suggesting high variation among the ecotypes for the majority of the studied traits. Correlation analysis showed that there were a positive and significant correlation between seed yield and the most of traits except phenological traits including days to 50% flowering and days to maturing start and days to 50% maturing and two morphological traits including root height in maturity stage and two seed pod length. Stepwise regression analysis indicated that thousand kernel weight, number of seed per plant and number of lateral branch entered into model and explained about 65.7 of the total variation. The results obtained from path analysis demonstrated that thousand kernel weight had the most direct effects on seed yield (an increase of 0.657 g in seed yield per 1 g increase in thousand kernel weight). Biplot of first two components divided the successful ecotypes into two groups and identified the most effective traits association with the success of each group.