ارزیابی تنوع آگرومورفولوژیکی نمونه‌های ژنتیکی بومی لوبیا چشم‌بلبلی

تنوع ژنتیکی، پایه و اساس برنامه‌های اصلاحی و توسعه ارقام برتر در سراسر جهان است. مطالعه حاضر با هدف آگاهی از تنوع فنوتیپی و رابطه صفات مورفولوژیکی و زراعی 56 نمونه ژنتیکی لوبیا چشم‌بلبلی در سال زراعی 98-1397، در مزرعه تحقیقاتی بانک ژن در کرج به اجرا در آمد. در طول دوره رشد صفات فنولوژیکی، مرفولوژیکی و زراعی مختلف یادداشت‌برداری شد. تجزیه واریانس وجود تنوع ژنتیکی بین نمونه‌ها ازنظر کلیه صفات کمی مورد بررسی به استثنای تعداد غلاف در پدانکل را نشان داد که تاکیدی بر امکان دستیابی به ژنوتیپ‌هایی با صفات مورد دلخواه از میان این نمونه‌ها است. صفات زیست توده، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، طول غلاف و وزن صددانه دارای بیش‌ترین ضریب تغییرات فنوتیپی بودند. بررسی دامنه صفات فنولوژیکی روز تا 50 درصد گلدهی (43-103) و روز تا رسیدگی (77-169) نشان داد که نمونه‌های ژنتیکی مورد مطالعه در سه دسته بیوتیپ های زودرس، متوسط رس و دیررس قرار دارند. صفات عملکرد دانه و شاخص برداشت با صفات فنولوژیکی تعداد روز تا گلدهی و تعداد روز تا رسیدن، همبستگی منفی معنی‌دار (p<0.01) داشتند. وزن صد دانه و طول غلاف نیز صفاتی تاثیرگذار بر عملکرد دانه (0/01>p) شناخته شدند. نتایج حاصل از تجزیه به مولفه‌های اصلی نشان داد که سه مولفه، 72 درصد تنوع موجود بین نمونه‌ها را توجیه می نمایند. صفات ارتفاع بوته، تعداد و وزن غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن دانه در بوته بالاترین ضرایب را در مولفه اول و صفات فنولوژیکی روز تا گلدهی و روز تا رسیدن و عملکرد دانه بزرگترین ضرایب را در مولفه دوم داشتند. ترسیم بای پلات مولفه‌ها و گروه‌بندی ژنوتیپ‌ها بر اساس صفات نشان داد 17 نمونه ژنتیکی از نظر صفات اجزا عملکرد قابل توجه هستند. به‌علاوه 17 نمونه ژنتیکی با عملکرد بالا و زودرس در میان نمونه‌های مورد بررسی شناسایی شد. این نتایج از یک طرف اطلاعات مفیدی در مورد تنوع صفات مهم زراعی در میان نمونه‌های ژنتیکی بومی ارائه و از طرف دیگر امکان انتخاب منابع ژنتیکی امیدبخش برای استفاده در برنامه‌های به‌نژادی آینده را فراهم ساخت.

Assessment of Agro-Morphological Traits Diversity in Local Cowpea Accessions

All breeding programs and the development of new superior cultivars around the world are based on germplasm genetic diversity. In order to identify the phenotypic diversity and the morphological and agronomical traits relationship among 57 cowpea accessions, the study was implemented in the field of the National Plant Gene Bank of Iran,in the 201920 growing season, The most important phenological, morphological and agronomic traits were recorded. Analysis of variance showed the existence of genetic diversity between the understudied accessions in terms of all quantitative traits except the number of pods per peduncle. The emphasis that it is possible to find out the desired trait among these accessions. Biomass, number of pods per plant, number of seeds per pod, pod length and 100seed weight had the highest coefficient of variation. The range of phenological traits of day to 50% flowering (43103) and day to maturity (69177) showed that these accessions could be categorized as early, medium and late maturing biotypes. Grain yield and harvest index had a significant negative correlation (P <0.01) with phenological traits. The 100seed weight and pod length (P <0.01) were determined as traits affecting grain yield. The results of the principal component analysis showed that the three components explain seventytwo percent of the variability between the accessions. Plant height, number and weight of pods per plant, seed number in pod and grain weight per plant had the highest coefficients in the first component and day to flowering, day to maturity and grain yield had the highest coefficients in the second component. A biplot drawing of components and grouping genotypes based on the traits showed that seventeen accessions are noticeable from yield component point of view. Also, seventeen accessions categorized as earlymature accesssins with high grain yield These results in one hand provide useful information about the agronomical traits diversity among local cowpea landraces and on another hand enable the selection of promising genetic resources for use in future breeding programs.