ارزیابی اثر متقابل ژنوتیپ -محیط برای عملکرد دانه ژنوتیپ های نخود (Cicer Arietinum L.) در اقلیم سرد ایران با روشGge بای پلات

وجود اثر متقابل ژنوتیپ محیط ایجاب می کند که عملکرد ژنوتیپ ها در دامنه وسیعی از شرایط محیطی مورد آزمایش قرار گیرند تا اطلاعات حاصل بتواند کارایی مربوط به گزینش و معرفی آن ها را افزایش دهد. بدین منظور این تحقیق با استفاده از 11 لاین منتخب از آزمایش‌های یکنواخت سراسری به همراه، ارقام شاهد سارال و آنا و نیز دو لاین پیشرفته در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و در چهار منطقه سردسیر کشور (مراغه، ارومیه، کردستان و همدان) در سه سال زراعی 1395 تا 1398 انجام شد. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که که اثرات ساده سال، مکان و ژنوتیپ و همچنین اثرات متقابل عملکرد دانه ازنظر آماری معنی‌داربودند. تصویر چندضلعی بای پلات نشان داد که ژنوتیپ g6 در ایستگاه‌ کردستان بیشترین عملکرد را داشت. از طرف دیگر ژنوتیپ g13 در ایستگاه‌های همدان، مراغه و ارومیه دارای بیشترین عملکرد بود و در ایستگاه کردستان نیز در رتبه دوم قرار داشت که نشان می‌دهد این ژنوتیپ دارای پایداری عملکردی بالایی در تمامی ایستگاه‌ها می‌باشد. رتبه‌بندی ژنوتیپ‌ها بر اساس میانگین عملکرد دانه و میزان پایداری در محیط‌های مورد مطالعه نشان داد که ژنوتیپ های g6، g4 و g15پایداری کمتری نسبت به سایر ژنوتیپ ها داشتند. در مقابل ژنوتیپ‌هایg7، g9 و g5 نسبتاً پایدارتر از سایر ژنوتیپ‌ها بودند. هم‌چنین ژنوتیپ‌های g4، g10، g12 و g6 دارای عملکرد متوسط و نسبتاً ناپایدار بودند. ژنوتیپ g15 کمترین عملکرد و پایداری را به خود اختصاص داده بود و از سوی دیگر ژنوتیپ g13 با بیشترین عملکرد به همراه پایداری مطلوب شناسائی شد. در انتها مشخص شد که ژنوتیپ شماره 13 با پتانسیل عملکرد بالا و پایداری بیشتر، بهتر از دو رقم آنا و سارال عمل نموده و به‌عنوان ژنوتیپ نزدیک به ایده آل معرفی می‌شود و جهت برنامه‌های به زراعی و آزمایش‌های تحقیقی تطبیقی می‌تواند پیشنهاد شود.

Evaluation of Genotype -Environment Interaction for Grain Yield of Chickpea Genotypes (Cicer arietinum L.) in Cold Agro-Climate Zone of Iran by GGE Biplot Method

TThe existence of genotype - environment interaction requires that the performance of genotypes be tested in a wide range of environmental conditions so that the resulting information can increase the efficiency of their selection and introduction. For this purpose, this study using 11 selected lines from uniform national experiments, along with control figures of Saral and Anna and two advanced lines in the form of complete randomized block design with four replications and in four cold regions of the country (Maragheh, Urmia, Kurdistan And Hamedan) was carried out in three years (201619). The results of combined analysis showed that the effects of year, location and genotype, as well as the interaction effects on grain yield were statistically significant. The polygonal view of GGE biplot showed that the G6 genotype had the highest yield in Kurdistan location, On the other hand, G13 genotype had the highest yield in Hamedan, Maragheh and Urmia locatins and was in the second place in Kurdistan locatin which shows that this genotype has high yield stability in all stations. The ranking of genotypes based on average grain yield and stability in studied environments showed that G4 and G15 genotypes were less stable than other genotypes. Also, the G4, G10, G12 and G6 genotypes had average and relatively unstable yield. Also, the G15 genotype had low yield and low stability, and the G13 genotype had high yield and stability. In the end, it was found that genotype 13, with higher yield potential and greater stability, performed better than the two cultivars Anna and Saral as a check, and was introduced as a genotype close to ideal, and could be recommended for farming programs and adaptive research experiments.