بررسی روابط بین صفات ریشه‌ای با عملکرد و اجزای عملکرد گندم نان تحت شرایط دیم

اصلاح ارقام زراعی جدید با سیستم‌های ریشه‌ای کارآمد پتانسیل بسیار خوبی برای افزایش بهره‌وری در استفاده از منابع و سازگاری گیاهان با آب و هوای ناپایدار و بهبود عملکرد دارد. مطالعه حاضر به منظور بررسی روابط خصوصیات ریشه‌ای با عملکرد و اجزای عملکرد گیاه در 24 لاین و رقم گندم نان در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط دیم مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در دو سال زراعی 97-1396 و 98-1397 انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان‌دهنده تفاوت بین سال‌ها و تنوع بالا میان ژنوتیپ‌ها برای اکثر صفات اندازه‌گیری شده بود. بر اساس نتایج بررسی پارامترهای ژنتیکی، بیشترین میزان وراثت پذیری مربوط به صفت تعداد دانه در سنبله (70/328 درصد) بود و وراثت‌پذیری اکثر صفات ریشه‌ای پایین بود. همبستگی بالا و معنی‌داری بین عملکرد با وزن هزاردانه وجود داشت. در حالیکه همبستگی عملکرد با اکثر صفات ریشه‌ای به غیر از قطر ریشه منفی بود. نتایج تجزیه علیت متوالی نشان داد که در مرحله اول زنجیره صفات وزن هزاردانه، تعداد سنبله در مترمربع و تعداد دانه در سنبله بر عملکرد دانه تاثیرگذار بودند و در مرحله دوم زنجیره صفات وزن خشک و قطر ریشه عمق بیشتر از cm25 و حجم ریشه تا عمق cm25 با تاثیر بر وزن هزاردانه، حجم ریشه عمق بیشتر از cm25 و وزن خشک ریشه تا عمق cm25 با تاثیر بر تعداد سنبله در مترمربع و حجم ریشه تا عمق cm25 با تاثیر بر تعداد دانه در سنبله به طور غیر مستقیم بر عملکرد دانه تاثیر داشتند. نتایج تجزیه به عامل‌ها منجر به شناسایی چهار عامل شد که در مجموع 82/45 درصد از تغییرات بین داده‌ها را تبیین کردند. بر اساس نتایج تجزیه خوشه‌ای ژنوتیپ‌های مورد بررسی در سه گروه قرار گرفتند که ارقام و لاین‌های قرار گرفته در گروه دوم با داشتن بیشترین حجم، قطر، وزن خشک، سطح و طول ریشه تا عمق cm25، بیشترین مقدار عملکرد را دارا بودند.

Study of Relationships between Root Traits and Yield and Yield Components of Bread Wheat under Rainfed Conditions

Breeding new crop cultivars with efficient root systems carries great potential to enhance resource use efficiency, plant adaptation to unstable climates and improve yields. Current study was conducted to investigate the relationship between root characteristics with yield and yield components in 24 lines and cultivar of bread wheat using complete randomized block design with three replications in rainfed conditions of research farm of the University of Zanjan in 201718 and 201819 growing seasons. The results of combined analysis of variance showed the difference between year and high diversity between genotypes measured for most traits. According to the results of the study of genetic parameters, the highest heritability was related to the number of grains per spike (70.328%) and the heritability of the most root traits was low. There was a negative correlation between yields with the most root traits but root diameter. The results of sequential path analysis showed that in the first stage of chain 1000grain weight, number of spikes per square meter and number of seeds per spike affected grain yield, and in the second stage, root dry weight and diameter greater than 25cm deep and root volume to a depth of 25cm with effects on 1000grain weight, root volume greater than 25cm deep and root dry weight to a depth of 25cm with effects on spike number per square meter and root volume to a depth of 25cm with effects on seed number per spike, they Indirectly affected grain yield. The results of factor analysis led to the identification of four factors that explained 82.45% of the differences between the data. Based on the results of cluster analysis, the studied genotypes were divided into three groups. The cultivars and lines in the second group had the highest yield with the highest root volume, diameter, dry weight, surface and length to a depth of 25cm.