ارزیابی عملکرد و برخی از صفات زراعی اکوتیپ‌های گیاه بادرشبو (dracocephalum moldavica l.) تحت شرایط تنش خشکی

بادرشبو (dracocephalum moldavica l.) گیاهی دارویی متعلق به خانواده نعناعیان است که به‌عنوان گیاهی اشتهاآور، آرام‌بخش و بهبود ‌دهنده زخم استفاده می‌شود. تنش خشکی یکی از مهم‌ترین عوامل محدودکننده رشد و تولید گیاهان است که گیاهان را در سطوح مختلف تحت تاثیر قرار می‌دهد. این پژوهش به‌منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر برخی صفات زراعی و گروه‌بندی 14 اکوتیپ بادرشبو، در دو محیط تنش خشکی (120 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر) و بدون‌ تنش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. صفات وزن تر و خشک اندام هوایی، ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، طول و عرض برگ، قطر ساقه، طول بزرگترین میانگره، درصد و عملکرد اسانس در این پژوهش اندازه‌گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که تنش خشکی اثر معنی‌دار بر تمام صفات مورد بررسی به جز عرض برگ و طول بزرگترین میانگره داشت. تنش خشکی منجر به کاهش معنی‌دار در وزن تر و خشک اندام هوایی، ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، طول برگ و قطر ساقه و افزایش معنی‌دار در درصد و عملکرد اسانس شد. همچنین بین اکوتیپ‌ها از نظر کلیه صفات مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشت و برهم کنش تنش × اکوتیپ در صفات وزن تر و خشک اندام هوایی و طول بزرگترین میانگره معنی‌دار بود. اکوتیپ‌های فریدن، گرمسار، خمینی ‌شهر و ارومیه وضعیت بهتری از نظر اکثر صفات مورد بررسی داشتند. اکوتیپ‌های مورد مطالعه در هر دو شرایط بدون‌ تنش و تنش خشکی با استفاده از تجزیه خوشه‌ای به روش وارد و با محاسبه فاصله اقلیدسی در سه گروه قرار گرفتند. اکوتیپ‌های فریدن، گرمسار، خمینی‌شهر و ارومیه بر اساس نتایج تجزیه خوشه‌ای و با استفاده از تمام صفات به‌عنوان اکوتیپ‌های متحمل به خشکی پیشنهاد می‌شوند.

Evaluation of Yield and some Agronomical Traits in Dracocephalum Moldavica L. Ecotypes under Drought Stress Condition

Moldavian balm (Dracocephalum moldavica L.) is a medicinal plant belongs to the Lamiaceae family, which is used as stomachic, sedative and healing of wound. Drought stress is one of the most important factors limiting the growth and production of crops and affects on plants at different levels. In order to study the effect of drought stress on some agronomical traits of 14 ecotypes of Dracocephalum moldavica L. and their classification, two experiments (under normal and drought stress conditions, 120 mm evaporation from evaporation pan) was carried out using randomized complete block design with four replications. The traits of shoot fresh and dry weight, plant height, number of auxiliary shoots, leaf length and width, stem diameter, length of biggest internode, essential oil content and yield were measured in this research. The results of combined analysis of variance revealed that drought stress had significant effect on all the studied traits except leaf width and length of biggest internode. Drought stress led to a significant decrease in shoot fresh and dry weight, plant height, number of auxiliary shoots, leaf length and stem diameter and a significant increase in essential oil content and yield. Also there were significant differences (p<0.01) among ecotypes in all the studied traits and stress × ecotype was significant for fresh and dry weight and length of biggest internode. Faridan, Garmsar, Khomeinishahr and Urmia ecotypes had better performance based on the most studied traits. Studied ecotypes under normal and drought stress conditions were classified in three groups using cluster analysis based on Ward method and using Eucilidian distance. Faridan, Garmsar, Khomeinishahr and Urmia ecotypes are suggested as drought tolerant ecotypes based on cluster analysis using all studied traits.