بررسی مقادیر درجه روز-رشد مراحل فنولوژیک در تعدادی از ارقام زراعی و توده‌های بومی گندم‌های نان ایران

در مطالعه مراحل فنولوژی گیاهان زراعی، اندازه گیری درجه روزرشد (gdd) به عنوان شاخصی جایگزین برای شمارش روزهای تقویم مطرح می باشد. در تحقیق حاضر تنوع ژنتیکی 86 رقم زراعی و 184 توده بومی گندم ایرانی بر اساس مراحل فنولوژیکی (روز تا آبستنی، روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی و gdd این مراحل) در کنار دوره پرشدن دانه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه طی سال‌های زراعی 93-92 و 94-93 در قالب طرح آگمنت با 3 رقم شاهد (آذر، نوید و پیشتاز) در 6 بلوک ناقص در مزرعه تحقیقاتی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه تهران مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که از نظر این صفات اختلاف قابل ملاحظه ای بین ارقام زراعی و توده های بومی گندم وجود دارد، به طوری که ارقام زراعی عملکرد بیشتر و طول دوره پرشدن دانه کمتری در مقایسه با توده‌های بومی داشتند. از طرف دیگر نتایج حاکی از آن بود که ژنوتیپ ها با عادت رشدی مختلف از نظر اکثر صفات فنولوژیکی دارای تفاوت معنی داری می باشند و می توانند در انتخاب و معرفی ارقام جدید به صورت مستقیم یا غیرمستقیم گزینش برای افزایش طول دوره پرشدن دانه در کنار افزایش عملکرد دانه موثر باشند. از آنجایی که تنوع صفات فنولوژیکی در توده‌های بومی بیشتر بود، بنابراین توده‌های بومی می‌توانند منبع ارزشمندی در راستای انتخاب برای بهبود این صفات نیز باشند. در نهایت با توجه به اهمیت مراحل فنولوژیکی و شاخص gdd توصیه می گردد این صفات نیز به اندازه عملکرد و اجزای عملکرد جهت حصول نتایج دقیق تر مورد توجه قرار گیرند.

Assessment of Growing Degree-Days Values of Phenological Stages in Iranian Bread Wheat Cultivars and Landraces

In studying the phenological stages of crops, the growing degreedays (GDD) gradients is considered as an alternative to counting the calendar days. Genetic diversity of 86 Iranian cultivars and 184 Iranian wheat landraces were studied based on the phenological stages (day to booting, day to flowering, day to maturity and GDD of these stages) along with grain filling period, thousand grain weight and grain yield during the 201314 and 201415 growing seasons. The results revealed that there is a significant difference between cultivars and landraces and studied traits were able to effectively distinguish between cultivars and landraces. On the other hand, the results indicated that genotypes with different growth habits have a significant difference in terms of most of the phenological traits. That is implied that either directly or indirectly has been occurred on increasing the length of the grain filling period along with grain yield. Since the diversity of phenological traits was higher in landraces, they can be a valuable source of choice for improving these traits. Finally, due to the importance of the phenological stages, it is recommended that these traits be taken into account in terms of yield and yield components and GDD index can be used to obtain more accurate results.