بررسی تنوع ژنتیکی برخی از ژنوتیپ های توتون شرقی و تنباکو تحت تنش گل جالیز با استفاده از روش های آماری چند متغیره

در تحقیقی تنوع ژنتیکی برخی از ژنوتیپ های توتون شرقی و تنباکو تحت شرایط نرمال (بدون تنش گل جالیز) و تنش گل جالیز طی سال های زراعی 87-1386 و 88-1387 در مرکز تحقیقات توتون ارومیه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بررسی شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین ژنوتیپ ها از لحاظ کلیه صفات مورد بررسی اختلاف آماری معنی دار وجود دارد که این امر حاکی از تنوع ژنتیکی بالا بین ژنوتیپ های مورد بررسی می باشد؛ بنابراین به طور بالقوه می توانند در برنامه های اصلاح توتون برای مقاومت به گل جالیز مورد استفاده قرار گیرند. براساس نتایج برآورد ضریب تغییرات ژنوتیپی، تنوع بالایی در بین صفات مورد مطالعه بخصوص از لحاظ صفات وزن تر و خشک برگ در شرایط نرمال و تنش گل جالیز مشاهده شد. بیشترین مقدار وراثت پذیری، در هر دو شرایط نرمال و تنش گل جالیز در صفات تاریخ گلدهی، ارتفاع بوته و تعداد برگ مشاهده شد. بیشترین مقدار پیشرفت ژنتیکی برای صفات شاخص سطح برگ، وزن تر اندام هوایی گیاه، ارتفاع بوته و وزن تر برگ مشاهده شد. براساس نتایج ضرایب همبستگی ژنتیکی صفات، در هر دو شرایط نرمال و تنش گل جالیز همبستگی مثبت و معنی داری بین وزن خشک برگ با کلیه صفات مشاهده شد. با انجام تجزیه خوشه ای، تحت شرایط نرمال و تنش گل جالیز ژنوتیپ های مورد بررسی در چهار گروه قرار گرفتند. در شرایط تنش گل جالیز، جدول رتبه بندی خوشه ها از نظر میانگین صفات نشان داد که گروه های دوم و چهارم حاوی ژنوتیپ هایی هستند که براساس میانگین صفات نسبت به تنش گل جالیز به ترتیب مقاوم و حساس می باشند. لذا می توان با انتخاب والدین مناسب از این گروه ها و تلاقی آنها، جهت تولید جمعیت های در حال تفرق در برنامه های به نژادی برای مقاومت به گل جالیز و ایجاد تغییرات مطلوب در وزن خشک برگ ژنوتیپ های مورد بررسی اقدام نمود. نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای توسط تجزیه تابع تشخیص مورد تایید قرار گرفت. از طرفی با انجام تجزیه به مولفه های اصلی در هر دو شرایط مورد بررسی، دو مولفه شناسایی شد که 75 و 73 درصد از واریانس کل صفات را به ترتیب در شرایط نرمال و تنش گل جالیز توجیه می نمودند. با توجه به نتایج تجزیه خوشه ای در شرایط تنش گل جالیز، از ژنوتیپ های قرار گرفته در گروه دوم می توان برای کشت در مناطق آلوده به گل جالیز استفاده نمود.

Study on genetic diversity of some oriental and water pipe’s tobacco genotypes (Nicotiana tabacum L.) under Orobanche stress conditions by using multivariate statistical methods

In this research, the genetic diversity of some oriental and water pipe rsquo;s tobacco genotypes was investigated under normal (without Orobanche) and Orobanche stress conditions during 20072008 and 20082009 at Urmia Tobacco Research Centre with randomized complete block design with three replications. Combined analysis of variance revealed extent genetic variability among the genotypes for most of the studied traits. This suggests that there is high genetic variability among tobacco genotypes for resistance to Orobanche which can be effectively used in biotic resistance breeding programs. A high genotypic coefficient of variation was seen for studied traits especially for FWL and DLYP in normal and Orobanche stress conditions. The highest broadsense heritability was estimated for FD, NL and PH in both normal and Orobanche stress conditions. The results of the genetic advance calculation showed that the highest genetic advance was related to LAI, APFW, PH and FWL traits. Based on the results of genetic correlation coefficients of traits, positive and significant genetic correlations were observed between DLYP with all studied traits in both normal and Orobanche stress conditions. Cluster analysis classified all tobacco genotypes into four clusters under normal and stress conditions. In Orobanche stress condition, ratings the clusters in view of traits average showed that the second and fourth clusters contain genotypes that are resistant and sensitive to Orobanche stress, respectively. Therefore, by selecting suitable parents from these groups and crossing them, it will be possible to produce segregated populations in Orobanche resistance breeding programs and to make desirable changes in tobacco yield. Results of cluster analysis were confirmed by results of canonical discriminant function results. The principal component analysis identified two components in each condition which explained more than 75 and 73 percent of the total variation in normal and stress conditions, respectively. Genotypes classified in the second cluster can be potentially used in the Orobanche infested areas.