مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ و محیط به روش بای‌پلات (Gge Biplot) برای عملکرد دانه در برخی از ژنوتیپ‌های آفتابگردان

شناخت دقیق ماهیت اثر متقابل ژنوتیپ و محیط، امکان شناسایی ژنوتیپ‌های پایدار را برای به‌نژادگران فراهم می‌آورد. جهت بررسی اثر متقابل ژنوتیپ در محیط، 12 ژنوتیپ آفتابگردان در 5 منطقه شامل اراک، بیرجند، کاشمر، کرج و شیراز در سال زراعی 1394 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار کشت و ارزیابی شدند. به‌منظور تجزیه پایداری عملکرد دانه از روش گرافیکی gge biplot استفاده شد. نتایج نشان داد که ژنوتیپ‌‌های record و zaria در کرج، ژنوتیپ‌های shf8190 و sor در بیرجند و کاشمر، ژنوتیپ gabur در شیراز و armaverski در اراک دارای بیش‌ترین پایداری و عملکرد دانه بودند. رتبه‌بندی محیط‌ها از بهترین محیط به سمت نامناسب‌ترین محیط به‌صورت بیرجند، کاشمر، کرج، اراک و شیراز بود. نمودار رتبه‌بندی ژنوتیپ‌ها بر اساس ژنوتیپ ایده‌آل و همچنین نمودار رتبه‌بندی ژنوتیپ‌ها بر اساس میانگین عملکرد و پایداری، نشان داد که ژنوتیپ‌های shf8190، lakomka و sor به‌عنوان برترین و پایدارترین ژنوتیپ‌ها می‌باشند. نتایج نمودار بای‌پلات بررسی روابط بین محیط‌ها حاکی از همبستگی بالا بین محیط‌های کرج، کاشمر و بیرجند بود. در این مطالعه مناطق مورد بررسی به چهار محیط بزرگ (ابر محیط) به شرح زیر تقسیم شدند: کرج به‌عنوان اولین محیط بزرگ، کاشمر و بیرجند به‌عنوان دومین محیط بزرگ، شیراز به‌عنوان سومین محیط بزرگ و اراک به‌عنوان چهارمین محیط بزرگ.

Genotype- Environment Interaction Study Base GGE biplot Method for Kernel Yield in Sunflower (Helianthus annuus L.) Cultivars

Accurate interpretation of the genotypeenvironment interaction provides the ability of identification of stable genotypes for breeders. In order to study of genotypeenvironment interaction, 12 genotypes of sunflower were cultivated in five regions including Arak, Birjand, Kashmar, Karaj and Shiraz were evaluated in the 20152016 growing season. To do yield stability analysis the graphical GGE biplot method was used. The results showed that the Record and Zaria genotypes in Karaj, SHF8190 and Sor genotypes in Birjand and Kashmar, Gabur genotype in Shiraz and Armaverski in Arak were stable with the highest kernel yield. Environments of Birjand, Kashmar, Karaj, Arak and Shiraz were the best environments respectively. Genotypes rankings based on the ideal cultivar and also cultivars ranking graph based on the mean yield and stability revealed that genotypes SHF8190, Lakomka and Sor were the best and stable genotypes. The relationships view of biplot indicated a high correlation between environments of Karaj, Kashmar and Birjand. Biplot graphical method determined four megaenvironments: Karaj as the first megaenvironment, Kashmar and Birjand as the second megaenvironments, Shiraz as the third megaenvironment and Arak as the fourth megaenvironment.