تجزیه ژنتیکی مقاومت به بیماری پاخوره gaeumannomyces graminis var. tritici جدایه t-41 در گندم نان با استفاده از روش تجزیه میانگین نسل‎ها

بیماری پاخوره گندم با عامل gaeumannomyces graminis var. tritici یکی از بیماری های مهم گندم است که موجب پوسیدگی طوقه و ریشه شده و در مناطق مختلف ایران خسارت زیادی به مزارع گندم وارد می کند. تولید واریته های مقاوم، نیازمند به مطالعه ژنتیکی و نحوه وراثت و نوع عمل ژن در مقاومت به بیماری است، که تاکنون هیچ گونه گزارشی در رابطه با این بیماری وجود ندارد. لذا به منظور تجزیه ژنتیکی مقاومت و یا حساسیت به این بیماری، نسل های p1 ،p2 ،f1 ،f2، bc1 و bc2 حاصل از سه تلاقی در گلخانه کشت گردید و پس از آلوده سازی مصنوعی گیاهان با نژادt41 قارچ عامل بیماری، یاداشت برداری فنوتیپی براساس میزان خسارت بیماری و علائم روی طوقه و ریشه انجام گرفت. نتایج تجزیه میانگین نسل ها نشان داد مدل پنج پارامتری در دو تلاقی (164 ×1528 و 1526 ×1622) و مدل چهار پارامتری در تلاقی سوم (1546 ×1528) می تواند تغییرات بین میانگین نسل ها را توجیه کند. اثرات افزایشی، غالبیت و اثرات متقابل افزایشی در غالبیت و غالبیت در غالبیت ژن ها در کنترل این صفت دخالت داشتند و اثرات غالبیت و اپیستازی سهم بیشتری از بقیه اثرات داشتند. توزیع فروانی f2 تلاقی های مختلف نشان داد که حساسیت بر مقاومت غالب است. تجزیه اطلاعات به دست آمده براساس نسبت های کلاسیک نشان داد که با گروه بندی فنوتیپی گیاهان نسل f2 در سه گروه حساس، نیمه حساس و مقاوم، این سه گروه به ترتیب با نسبت اپیستاتیک (9:6:1) مطابقت می نماید که با نتایج به دست آمده از تجزیه میانگین نسل ها تقریبا مطابقت دارد. در تجزیه میانگین نسل وجود اثر متقابل دوگانه و دوگانه جزئی تشخیص داده شد و حداقل تعداد ژن های دخیل در کنترل مقاومت و حساسیت به بیماری دو ژن برآورد گردید که اثر اپیستازی ژن های غالب مضاعف با اثر افزایشی یعنی 9:6:1 تطابق نسبی داشت.

Genetical Analysis of Resistance to ‘Take-all (Gaeumannomyces graminis var. tritici) T-41 Isolation in Bread Wheat Using Generation Means Analysis

Takeall disease, caused by Gaeumannomyces graminis var. tritici (Ggt) is one of the most important of wheat diseases that causes severe damage to crown and root rot in different regions of Iran. Development of resistant varieties requires genetic study on inheritance and type of gene action in disease resistance, which so far has not been any report in relation to (Ggt). Therefore, in order to genetically analyze of resistance to this disease, the generations of P1, P2, F1, F2, BC1 and BC2 were produced and planted at greenhouse. After artificial infection of plants with T41 strain of (Ggt), the phenotypic measurement was based on the degree of disease damage and its symptoms on the crown and root were recorded. The results of the generation mean analysis indicated that the fiveparameter model can explain the variations between the means of generations in two crosses (1528 ×164 and 1622 ×1526) and four parametric models in third cross(1528 ×1546). Additive, dominance and epistatic effects including additive × dominance and dominance × dominance were exist in controlling of this trait. The dominance and epistatic effects were greater than the others. Distribution of F2 generations, showed a tendency toward susceptibility so the susceptibility was dominant to resistance. Analysis of the F2 data based on the classical ratios showed that with phenotypic grouping of F2 generation in three susceptible, semisusceptible and resistant groups. These three groups corresponded to the epistatic ratio (9:6:1), respectively. This result was almost consistent with the results obtained from the Generation means analysis, since in GMA, duplicate dominant epitasis and partial duplicate interaction were detected and the minimum number of genes involved in controlling this trait has been estimated by 2 gene that it has a relative accordance by duplicate dominant interaction with additive effect (9:6:1).