ارزیابی واکنش لاین‌های خالص آفتابگردان روغنی (helianthus annuus l.) در شرایط کمبود فسفر

فسفر یکی از عناصر پرمصرف غذایی در گیاهان است که دارای نقش های متعدد ساختاری در سلول و عملکرد کاتالیتیک آنزیم‌های دخیل در متابولیسم است. با توجه به فراهمی کم فسفر در خاک‌های آهکی و تفاوت ژنوتیپ‌های گیاهی در جذب فسفر خاک، شناسایی و مطالعه متفاوت ژنوتیپ های با کارایی زیاد جذب فسفر در جهت کاهش مصرف کودهای شیمیایی ضروری است. بدین منظور، 76 لاین خالص آفتابگردان جمع آوری شده از نقاط مختلف جهان در دو شرایط بهینه و کمبود فسفر بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه طی سال زراعی 1396 مورد بررسی قرار گرفتند. در شرایط بهینه فسفر، به خاک با میزان فسفر پایین (mg/kg 7.24) به مقدار g/kg 0.4 سوپرفسفات تریپل اضافه شد. از نظر تمامی صفات مورد بررسی شامل ارتفاع بوته، قطر ساقه، قطر طبق، وزن هزاردانه، عملکرد دانه و درصد فسفر بین لاین‌ها در سطح احتمال 1 درصد تفاوت آماری معنی‌داری مشاهده شد. لاین‌های آفتابگردان روغنی در هر دو شرایط بهینه و کمبود فسفر در چهار خوشه گروه‌بندی شدند. ولی توزیع لاین ها در خوشه‌های مشابه با توجه به شرایط محیطی بهینه و کمبود فسفر متفاوت بود. در نهایت بر اساس بای پلات حاصل از شاخص تحمل چند متغییره mfvd، تجزیه به مولفه‌های اصلی و نتایج تجزیه کلاستر، لاین‌هایی از قبیل 6، 72، 71، 19، 35 به عنوان لاین‌های مطلوب شناسایی شدند. این لاین ها عملکرد و اجزای عملکرد بالایی داشته و کاهش کمتری در شرایط کمبود فسفر نشان دادند که می‌توانند در معرفی ارقام هیبرید جدید مورد استفاده قرار گیرند.

Evaluation of the Response of Oilseed Sunflower Pure Lines (Helianthus annuus L.) Under Phosphorus Deficiency Condition

Phosphorus is one of the most nutrient elements in plants that has multiple structural roles in the cell and catalytic function of the enzymes involved in metabolism. Due to low phosphorus availability in calcareous soils and differences in plant genotypes in soil phosphorus uptake, identification and study of different genotypes with high phosphorus uptake efficiency is essential to reduce the use of chemical fertilizers. For this purpose, 76 pure sunflower lines collected from different parts of the world were investigated in two separated optimum and phosphorus deficiency conditions based on completely randomized design with three replications in Faculty of Agriculture research field, Urmia University during 2017 cropping season. In optimum condition, 0.4 g/kg triple superphosphate was added to the soil with deficient phosphorus content (7.24mg/kg) in each pot. Significant difference was observed at 1% probability level for all investigated traits including plant height, stem diameter, head diameter, thousand seed weight, grain yield and percentage of phosphorus. Oilseed sunflower lines were clustered into four clusters under both optimum and phosphorus deficiency conditions. The distribution of investigated lines in the same clusters was different under optimum and phosphorus deficiency conditions. Finally, based on the biplot of MFVD multivariate tolerance index, principal component analysis and the result of cluster analysis lines 6, 72, 71, 19, 35 were identified as desirable lines. These lines showed high grain yield and yield components and lower reduction under phosphorus