ارزیابی تحمل به خشکی در ژنوتیپ های گندم دوروم با استفاده از شاخص های تحمل به خشکی

خشکی یکی از مهم ترین عوامل محدود کننده رشد و تولید گیاهان زراعی در اکثر نقاط جهان و ایران شناخته می شود و به‌عنوان یک تنش چند بعدی گیاهان را در سطوح مختلف تحت تاثیر قرار می دهد. به‌منظور بررسی تحمل به خشکی 10 ژنوتیپ گندم دوروم، آزمایشی ‌در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در شرایط تنش و بدون تنش با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی شهرستان کوهدشت انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان‌دهنده واکنش متفاوت ژنوتیپ های مورد مطالعه برای عملکرد دانه و امکان انتخاب ژنوتیپ‌ها بر اساس هر کدام از صفات بود. مقایسه مقادیر عددی و رتبه هر ژنوتیپ بر اساس شاخص های تحمل به خشکی نشان داد که براساس شاخص‌های تحمل به خشکی مبتنی بر عملکرد دانه ژنوتیپ‌های 1 (omrab3)، 2 (hana) و 3 (aria(stork)) به‌عنوان ژنوتیپ‌های متحمل به خشکی و سایر ژنوتیپ ها به‌عنوان ژنوتیپ های حساس شناسایی گردیدند.نتایج ضرایب همبستگی بین شاخص ها نشان داد که شاخص های mp، gmp، ham، sti، دارای همبستگی مثبت و معنی داری در سطح احتمال 1% با عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش بودند در ضمن بین شاخص های مذکور همبستگی مثبت و معنی داری نیز وجود داشت پس می توان این گونه بیان کرد که شاخص های مذکور، بهترین شاخص ها برای شناسایی ژنوتیپ های برتر می باشند. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که، دو مولفه اول حدود 99 درصد از تغییرات داده ها را توجیه نمودند. بر اساس نمودار بای پلات به روش گابریل ژنوتیپ های مورد مطالعه در دو ناحیه پتانسیل عملکرد بالا و ناحیه پتانسیل عملکرد پایین قرار گرفتند به‌طوری‌که ژنوتیپ های 1 (omrab3)، 2 (hana) و 3 (aria(stork)) با قرارگیری در مجاورت بردارهای تحمل به تنش خشکی به‌عنوانژنوتیپ های برتر شناسایی شدند. تجزیه خوشه ای بر اساس شاخص های برتر، ژنوتیپ های مورد مطالعه را در سه گروه کلی تفکیک کرد که این نتایج با نتایج حاصل از ترسیم بای پلات گابریل مطابقت کامل نشان داد.

Evaluation of Drought Tolerance in Durum Wheat Genotypes using Drought Tolerance Indices

Drought is one of the most important factors limiting the growth and production of crops in most parts of the world and Iran and affects as a multidimensional stress on plants at different levels. In order to study drought tolerance of 10 durum wheat genotypes, an experiment was conducted in a randomized complete block design with three replications in stress field in Kouhdasht city. Results of analysis of variance showed that the response of the studied genotypes was different for grain yield and the possibility of selection of genotypes based on each of the traits. Comparison of numerical values ​​and rank of each genotype according to drought tolerance indices showed that based on drought tolerance indices according to seed yield of genotypes 1 (Omrab3), 2 (Hana) and 3 (Aria (stork) as drought tolerant and genotypes, Other genotypes were identified as susceptible genotypes. The results of correlation coefficients between indices showed that MP, GMP, HAM, STI indices had positive and significant correlation at 1% probability level with grain yield in stress and nonstress conditions. There were some, so it can be said that these indices are the best indices for identifying superior genotypes. Principal component analysis results showed that the first two components accounted for about 99% of the data variation. According to Gabriel's biplot chart, the studied genotypes were classified into two high yield potential and low yield potential areas, with genotypes 1 (Omrab3), 2 (Hana) and 3 (Aria (stork) being adjacent to vectors. Drought tolerance was identified as superior genotypes. Cluster analysis based on superior indices separated the studied genotypes into three general groups, which were in good agreement with the results of Gabriel biplot plotting.