بررسی اثرمتقابل ژنوتیپ × محیط و پایداری عملکرد ژنوتیپ‌های امیدبخش پنبه (gossypium hirsutum l.)

به منظور مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ times; محیط و پایداری عملکرد ژنوتیپ‌های امیدبخش پنبه (gossypium hirsutum l.)، ده ژنوتیپ جدید پنبه در 12 محیط آزمایشی و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. آزمایش در مدت دو سال (1393 و 1394) و در شش منطقه (هاشم‌آباد و کارکنده،‌ داراب، مغان، ارومیه و گرمسار) به مورد اجرا در آمد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مرکب اثر مستقل سال، مکان و ژنوتیپ و همچنین اثرات متقابل دوگانه و سه گانه (سال times; مکان times; ژنوتیپ) بر عملکرد، تعداد غوزه، وزن غوزه، زودرسی و تعداد شاخه رویا در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بودند. با توجه به نتایج مقایسه میانگین مرکب داده‌ها در سطح سال و مکان‌های آزمایشی، ژنوتیپ k8802 با عملکرد 3691 کیلوگرم در هکتار در رتبه نخست قرار داشت. ژنوتیپ‌های پایدار شناسایی شده بر اساس پارامترهای ضریب تغییرات، واریانس محیطی و روش ابرهارت و راسل کاملاً مشابه بود، اما تعداد ژنوتیپ‌های پایدار شناسایی شده بر اساس روش‌های مذکور کمتر از روش فینلی و ویلکینسون بود. دامنه تشابه نتایج گزینش ژنوتیپ‌های پایدار بر اساس شاخص‌های مختلف پایداری از 67 تا 100 درصد متغیر و ضرایب همبستگی عملکرد با شاخص‌های پایداری (بجز ضریب رگرسیون) از لحاظ آماری معنی‌دار بود. بر اساس نتایج این تحقیق، ژنوتیپ‌ nsk847 در مرحله نخست و ژنوتیپ‌های gktb113 و sksh249 بعنوان ژنوتیپ‌های پایدار با سازگاری و عملکرد مناسب جهت آزادسازی و استفاده در برنامه‌های به‌نژادی کشور شناسایی شدند.

Genotype × Environment Interaction and Yield Stability of Hopeful Cotton (G.hirsutum L.) Genotypes

The objective of this study was to determine genotype times; environment (GE) interaction and yield stability of ten cotton genotypes. The trials were conducted at randomized complete block design (RCBD) with four replications at six locations during 20142015 cropping seasons. Combined analysis of variance (ANOVA) revealed significant difference among genotypes (G), environment (E) and genotype times; environment interactions (GE) for yield, boll weight, boll number, earliness index and monopod branches number. The K8802 performed high yielding genotype (3691 kgh1) followed by NSK847, SKSH249, BC244 and GKTB113. According to yield, stability parameters and adaptability analysis, the NSK847, SKSH249 and GKTB113 were ideal genotypes with broad adaptability. Specific adaptation genotypes (e.g. K8802) are ideal for maximizing yield and yield stability in stress conditions. Stability parameters similarity for genotype selection ranged from 67 to 100 percent. Significant relationships were found between yield and stability parameters (except for regression coefficient, bi). Finally, our results recommend the NSK847 for release as commercial cultivar followed by GKTB113 and SKSH249 in cotton breeding program of Iran.