بررسی ارتباط عملکرد و صفات زراعی همبسته در برنج (oryza sativa l.) با استفاده از تجزیه رگرسیون و علیت

به‌منظور تعیین ارتباط بین عملکرد دانه و اجزاء آن و شناسایی صفات دارای بیشترین اثر بر عملکرد، بیست جمعیت f1 به همراه والد (پنج لاین و چهار تستر) در سال 1387 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات برنج کشور کشت شد. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر صفات بررسی شده دارای اختلاف معنی داری بودند. بررسی ضرایب همبستگی نشان داد که صفات تعداد دانه پر در خوشه (0.68) و درصد باروری خوشه (0.68) همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه داشتند. تحلیل رگرسیون گام‌به‌گام نشان داد که صفات تعداد دانه پر در خوشه، تعداد روز تا خوشه دهی کامل، درصد باروری خوشه و تعداد دانه در خوشه، مجموعاً 87.5 درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه کردند. نتایج تجزیه علیت نشان داد که تعداد روز تا خوشه‌دهی کامل (0.83) بیشترین اثر مستقیم فنوتیپی و تعداد دانه در خوشه (0.703) نیز بیشترین اثر مستقیم ژنتیکی را بر عملکرد دانه داشتند. پیشنهاد می شود برای گزینش ژنتیکی ژنوتیپ های با عملکرد دانه بیشتر، گزینش‌های غیرمستقیم ابتدا برای تعداد دانه در خوشه و سپس برای تعداد روز تا خوشه دهی کامل و تعداد دانه پر در خوشه انجام گیرد. همچنین با توجه به وجود خصوصیات مناسب در لاین ir76687221325 یعنی تعداد بالای دانه در خوشه، تعداد بالای دانه پر در خوشه، درصد باروری بالا، تعداد روز تا خوشه دهی کامل و همچنین عملکرد بالا نسبت به دیگر ارقام و تلاقی ها، آزمایشات عملکرد و سازگاری در سال ها و مکان های مختلف روی این لاین توصیه می شود.

Studying the Relationship between Yield and Correlated Yield Components in Rice (Oryza Sativa L.) using Regression and Path Analysis

In order to determine the relations between different characteristics with grain yield of rice, five lines and four testers along with their progenies were arranged in a randomized complete block design with three replications and planted at the research field of rice research institute of Iran. Analysis of variance showed that there was significant difference among genotypes in all of studied traits. Phenotypic and genotypic correlation coefficients showed that number of filled grains (0.68) in panicle and panicle fertility percentage (0.68) has the positive and significant correlation with yield. Results of stepwise regression showed that the traits including number of filled grains in panicle, number of days to complete panicle, panicle fertility percentage and number of grains in panicle explained 87.5 percent of grain yield variation. Path analysis showed that the number of days to complete panicle (0.83) has the highest phenotypic direct effect and the number of filled grains in panicle (0.703) has the highest genotypic direct effect on grain yield. It is recommended that genetic selection for genotypes with higher grains yield could be done with indirect selection for number of grains in panicle at the first step and then for the number of days to complete panicle and number of filled grains in panicle. Due to the proper characteristics of IR76687221325 including the high number of grains in panicle, the high number of filled grains in panicle, the high fertility percentage, the number of days to complete panicle and also the high yield, is recommended to conduct the yield comparison and adaptability experiments in different years and locations.