ارزیابی مقاومت تعدادی از ژنوتیپ‌های گندم بومی ایران به نماتد سیستی گندم

نماتدهای سیستی غلات یکی از مهم ترین عوامل بیمارگر غلات در جهان و ایران هستند. در این میان گونه heterodera filipjevi دارای پراکنش گسترده ای در مزارع غلات کشور است. استفاده از ارقام مقاوم یکی از مناسب ترین روش های کنترل این بیمارگر به علت مقرون به صرفه بودن و عدم خسارت به محیط زیست شناخته شده است. در این تحقیق مقاومت نسبی 13 ژنوتیپ گندم بومی کشور و هفت رقم رایج گندم نسبت به h. filipjevi در گلخانه در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار بررسی شد. با توجه به ضرورت تشخیص نماتد سیستی مورد استفاده در این بررسی، نمونه جمع‌آوری شده با استفاده از روش‌های کلاسیک و مولکولی شناسایی شد. بر اساس مشخصات ریخت شناسی و ریخت سنجی سیست‌ها و لارو سن دوم و هم‌چنین تکثیر ناحیه itsrdna و برش آنزیمی ناحیه تکثیر شده گونه نماتد h. filipjevi تشخیص داده شد. تجزیه واریانس داده‌های جمعیت سیست و ماده بالغ نشان داد که اثر مجموع جمعیت سیست و ماده بالغ بر رقم‌های مورد بررسی در سطح یک درصد، تفاوت معنی دار آماری وجود دارد. بر اساس شمارش سیست و ماده بالغ، رقم بزوستایا و رقم کاتا، به ترتیب بیشترین و کمترین میانگین مجموع سیست‌‌‌های موجود در خاک و ماده‌‌‌های بالغ روی ریشه را به خود اختصاص دادند. از رقم‌ها و لاین‌های بررسی شده در این پژوهش، رقم بزوستایا در گروه حساس و رقم کاتا و همچنین لاین‌های شماره 84 و 85 در گروه مقاوم قرار گرفتند و سایر ارقام و لاین‌های مورد بررسی به عنوان نسبتا مقاوم گروه‌بندی شدند.

Evaluation of the Resistance of Some Indigenous Wheat Genotypes to Cereal Cyst Nematode, Heterodera Filipjevi

Cereal cyst nematode (CCN) is one of the most deleterious pathogens of cereal crops worldwide including Iran. The species Heterodera filipjevi is widely distributed in the fields of wheat. Growing the resistant cultivars is a suitable environmental friendly and costsaving procedure for nematode control. In current research, the resistance of 13 indigenous wheat genotypes and seven common cultivars of bread wheat to H. filipjevi were investigated in a completely randomized design with four replicates, under greenhouse conditions. Regarding to identification of the cyst nematode used in this study, the collected specimen was diagnosed through classical and molecular methods. Based on morphological and morphometric characters of cyst and second stage juvenile, amplification of rDNAITS regions and restriction fragment length polymorphism (RFLP), the studied cereal cyst nematode was identified as H. filipjevi. According to the analysis of variance, the effect of total numbers of cysts and females on the cultivars was significant at 1% level. The cultivars of Bezostaya and Katae, showed the highest and lowest mean total population in soil and root, respectively. Bezostaya showed susceptible reaction, katae, Lines 84 and 85 were grouped as resistant whilst, the other cultivars and lines showed moderately resistance reactions.