بررسی تنوع ژنتیکی ژرم پلاسم گلرنگ از نظر زودرسی و عملکرد دانه با استفاده از روش های آماری چند متغیره

این مطالعه با هدف ارزیابی تنوع ژنتیکی 122 ژنوتیپ گلرنگ موجود در موسسه تحقیقات ژنتیک گیاهی و گیاهان زراعی (ipk) و مرکز بین المللی اصلاح گندم و ذرت (cimmyt) و مقایسه خصوصیات زراعی آن ها با پنج رقم زراعی گلرنگ کشور (صفه، گلدشت، گل مهر، پدیده و پرنیان) طی سال زراعی 961395 در قالب طرح آگمنت در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج انجام شد. نتایج بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بالا در ژرم پلاسم مورد مطالعه بود و در بین ژنوتیپ های گلرنگ صفت ارتفاع بوته از بیشترین تنوع برخوردار بود. تجزیه خوشه ای ژنوتیپ های مورد بررسی را به چهار خوشه اصلی تفکیک نمود که خوشه اول شامل ژنوتیپ های زودگل و خاردار، خوشه دوم شامل ژنوتیپ هایی با پتانسیل عملکرد بالا و ارتفاع بوته زیاد، خوشه سوم شامل ژنوتیپ های پاکوتاه و خاردار و خوشه چهارم شامل ژنوتیپ های نیمه پاکوتاه، خاردار و نسبتاً زودگل با عملکرد دانه نسبتاً کم بودند. با استفاده از تجزیه به مولفه های اصلی، صفات مورد مطالعه به دو مولفه با واریانس تجمعی 56.7 درصد کاهش یافتند. بر این اساس، مولفه اول زمان گل دهی و مولفه دوم عملکرد نام گرفت. بر اساس نتایج حاصله از ترسیم نمودار بای پلات، ژنوتیپ ها در 4 گروه طبقه بندی شدند که ژنوتیپ های موجود در گروه های اول و دوم از نظر عملکرد دانه برتر بودند. بیشترین عملکرد دانه را ژنوتیپ nszk a دارا بود (400 گرم در متر مربع)، بیشترین ارتفاع را ارقام تجاری و ایرانی صفه، پرنیان، گل مهر به همراه ژنوتیپ ایرانی 49 دارا بودند و کمترین تعداد روز تا گل دهی مربوط به ژنوتیپ شماره 91 (آلمانی) بود. ژنوتیپ های پابلند از عملکرد دانه بهتری در مقایسه با پا کوتاه ها برخوردار بودند و اکثر ژنوتیپ های خاردار زودگل تر از ژنوتیپ های بدون خار بودند. در مجموع نتایج نشان داد که تنوع ژنتیکی قابل ملاحظه ای در ژرم پلاسم گلرنگ وجود دارد که می تواند جهت گزینش والدین و ژنوتیپ هایی مطلوب در برنامه های به نژادی گلرنگ مورد استفاده قرار گیرد.

Study of Genetic Variation in Safflower Germplasm for Early Maturity and Grain Yield using Multivariate Statistical Methods

In this study, the genetic diversity of 122 safflower genotypes from the institute of plant genetics and crop plant research (IPK) and International Maize and Wheat Improvement Center (CIMMYT) were evaluated and their agronomic characteristics were compared with five Iranian Safflower cultivars (Sofe, Goldasht, Golmehr, Padide and Parnian). The study was carried out in the Augment design during 20162017 at the research field of seed and plant improvement institute in Karaj. The results indicated high genetic variation in the germplasm. Among safflower genotypes, plant height had the most variation. Cluster analysis was divided genotypes into four main clusters. The first cluster included early and spiny genotypes, while the second cluster contained genotypes with high yield potential and high plant height, third cluster consisting of spiny dwarf genotypes and the fourth cluster including semidwarf, spiny, relatively early flowering and relatively low grain yield. Based on the principal component analysis, the studied traits were reduced to two components and cumulative variance was 56.7% for two first components. Accordingly, the first and second components were flowering time and yield, respectively. Based on the results of biplot, genotypes were classified into four groups. Genotypes in the first and second groups had the higher grain yield than others. The highest grain yield was observed in NSZK A genotype (400 g.m2). Iranian commercial cultivar including Sofe, Parnian and Golmehr and Iranian genotype No. 49 showed the maximum plant height. The lowest number of days to flowering was observed in genotype No. 91 (German). Tall genotypes had more grain yield than dwarf. Most spiny genotypes were early flowering than spineless genotypes. Overall, the results showed that there is a considerable genetic variation in safflower germplasm that can be used to select parents and desirable genotypes in safflower breeding programs.