برآورد اثرات ژنتیکی صفات مختلف کلزا از طریق تلاقی‌های لاین × تستر در شرایط تنش و عدم تنش رطوبتی

به منظور برآورد اثرات ترکیب پذیری عمومی (gca) و خصوصی (sca)، هتروزیس و نحوه کنترل ژنتیکی صفات مختلف کلزا از جمله عملکرد و میزان روغن دانه، شش رقم بهاره ( لاین) با سه رقم پاییزه (تستر) opera، parade و licord در سال 94-1393 تلاقی داده شدند. 18 فقره نتاج به دست آمده به همراه نه والد در دو آزمایش تحت تنش و عدم تنش رطوبتی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود) طی سال زراعی 95-1394 ارزیابی شدند. نتایج تجزیه لاین × تستر نشان داد که اثر لاین در تمامی صفات به جز صفت طول غلاف در محیط غیرتنش و اثرات متقابل لاین در تستر در همه صفات به جز دو صفت دانه در غلاف و میزان روغن در محیط تنش و طول غلاف محیط غیر تنش معنی دار بود که نشان دهنده تفاوت معنی دار gca لاین ها و sca تلاقی ها بود. کنترل ژنتیکی صفات برای دو شرایط محیطی متفاوت بود و محیط اثرات ژنی را در صفات مورد مطالعه تغییر داد. برای صفت عملکرد دانه در محیط تنش اثرات افزایشی ژنی و محیط غیرتنش اثرات غالبیت ژنی نقش مهم تری داشت. میزان روغن دانه در دو محیط از توارث پذیری خصوصی نسبتاً پایینی برخوردار بود. بیشترین هتروزیس عملکرد محیط تنش به تلاقی opera × comet و محیط غیرتنش به تلاقی licord × amica تعلق داشت (168 و 171 درصد). بالاترین هتروزیس میزان روغن در دو محیط متعلق به تلاقی opera × shiralee بود (12.6 و 6.4 درصد). رقم opera برای بهبود عملکرد تنش و licord برای شرایط مطلوب آزمون گرهای مناسب شناخته شد. با توجه به دو محیط لاین comet و دلگان بالاترین gca و تلاقی licord × دلگان بالاترین sca (تاپ کراس) برای عملکرد دانه را داشت.

Estimation of Genetic Effects for Different Traits in Rapeseed (Brassica napus L.) using Line × Tester Crosses under Water-Stressed and Well-Watered Conditions

In order to estimate the effects of general (GCA) and specific (SCA) combining ability, heterosis and genetic control of different traits in rapeseed including yield and seed oil content, six lines of spring type and three testers Opera, Parade and Licord of winter type were crossed in 20142015. The 18 progenies and their parents were evaluated in a randomized complete block design at the Dryland Agricultural Research Institute (Sararood) under waterstressed (WS) and wellwatered (WW) conditions in 20152016 cropping season.The results of line times; tester analysis revealed that the GCA due to lines in all traits except for pod length in WW and the SCA due to line times; tester in all of the traits except for seeds per pod and oil content in WS, and pod length in WW were significant for both environments.The genetic control of the traits was different in both conditions indicating that the gene effects were influenced by the environment for most studied traits. For seed yield, additive and nonadditive effects were more important in WS and WW environments, respectively. Seed oil content had relatively low narrow sence heritability in both conditions. The most heterosis for seed yield was belonged to Comet times; Opera (168%, WS) and Amica times; Licord (171%, WW) hybrids The highest heterosis for seed oil content was observed in Shiralee times; Opera hybrid in both environments (12.6% in WS and 6.4% in WW). The testers Opera and Licord were suitable to improve yield in WS and WW environments, respectively. The lines Comet and Dalgan had the highest GCA and the Dalgan times; Licord hybrid had the highest SCA (Top cross) for seed yield in both conditions.