ارزیابی تحمل به تنش کم آبی در برخی ارقام گندم و هیبریدهای آنها با استفاده از تجزیه تشخیص کانونیکی و بای پلات ژنوتیپ × صفت

روش های تجزیه تشخیص کانونیکی (cda) در ترکیب با روش تجزیه خوشه ای و تجزیه بای پلات ژنوتیپ × صفت (gt) برای بررسی واکنش به تنش کم آبی 9 رقم گندم برخوردار از درجات مختلف تحمل به تنش به همراه 36 هیبرید f1 حاصل از تلاقی دی الل جزئی بین آنها، با استفاده از شاخص های تحمل به تنش، در دو شرایط آبیاری و قطع آبیاری در زمان گرده افشانی مورد استفاده قرار گرفتند. تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها را به سه گروه تفکیک کرد و از نتایج آن به عنوان متغیر طبقه بندی برای انجام تجزیه تشخیص کانونیکی استفاده شد. اولین متغیر کانونیکی تحت تاثیر ضرایب زیاد برای شاخص تحمل به تنش (sti)، میانگین هارمونیک عملکرد (hm)، میانگین حسابی عملکرد (mp)، میانگین هندسی عملکرد (gmp)، عملکرد در شرایط نرمال (yp) و عملکرد در شرایط تنش (ys) بود. ضرایب کانونیکی شاخص های حساسیت به تنش (ssi) و شاخص تحمل (tol) در دومین متغیر کانونیکی قابل توجه بودند. بنابراین متغیر کانونیکی اول، ژنوتیپ ها را بر اساس پتانسیل عملکرد و تحمل به تنش و دومین متغیر کانونیکی ژنوتیپ های متحمل به تنش را از حساس متمایز کرد. نمودار پراکنش دو متغیر کانونیکی معنی دار، سه گروه را متمایز کرد و تمام جفت فواصل ماهالانوبیس میان گروه ها معنی دار بودند. ژنوتیپ های گروه 1 عملکرد بالایی در محیط های تنش و غیر تنش دارا بودند و ژنوتیپ های گروه 3 تحمل به تنش بیشتر و حساسیت کمتری به تنش داشتند. برای شناسایی ژنوتیپ های متحمل و پر محصول در هر دو شرایط تنش و غیر تنش از تجزیه بای پلات gt بر اساس ترکیب دو شاخص sti و ssi استفاده شد و ژنوتیپ های برتر (قدس، بم، روشن، مغان و ...) که همزمان از پتانسیل عملکرد و تحمل به تنش بیشتری برخوردار هستند، معرفی شدند.

Evaluation of Water Deficient Stress Tolerance in some Wheat Cultivars and Their Hybrids using Canonical Discriminant Analysis and Genotype by Trait Biplot

Canonical discriminant analysis (CDA) in combination with cluster analysis and genotype by trait (GT) biplot analysis methods were used to assess 9 wheat cultivars having different degrees of tolerance along with 36 F1 hybrids derived from partial diallel crosses, using stress tolerance indices, in two levels (well watered and cessation of irrigation at pollination stage). Cluster analysis classified genotypes into three clusters and the results used to CDA as classifying variable. The first canonical variable was under the influence of high canonical coefficients for STI, HM, MP, GMP, Yp and Ys. Canonical coefficients for SSI and TOL in the second canonical variable were remarkable. The first canonical variable differentiated genotypes based on yield potential and stress tolerance and the second canonical variable distinguished stress tolerant genotypes from the sensitive ones. The scatter plot of two significant canonical variables characterized three distinct groups and all pairwise Mahalanobis distances among groups were significant. The genotypes in group 1 had high yield in stress and nonstress conditions and the genotypes of group 3 had more stress tolerance and less susceptibility to stress. To identify tolerant and high yielding genotypes in both stress and non stress conditions, GT biplot analysis based on combination of STI and SSI was used and superior genotypes which simultaneously have higher yield potential and stress tolerance were introduced.