بررسی سازگاری و پتانسیل عملکرد لاین‌های امیدبخش جو در شرایط آبیاری کامل و تنش کم‌آبی در استان آذربایجان‌غربی

شناسایی و معرفی ارقام جو پرمحصول و متحمل به تنش کم آبی یکی از راه کارهای موثری است که در تلفیق با سایر روش های مدیریت کم آبی می تواند منجر به تولید اقتصادی محصول جو شود. به منظور شناسایی و معرفی بهترین رقم جو، 9 لاین امیدبخش جو و رقم بهمن (شاهد) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط آبیاری کامل و تنش کم آبی در سال های زراعی 95-1393 مورد مطالعه قرار گرفتند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد، اثر متقابل لاین ×سال برای عملکرد دانه معنی دار بود. تحت شرایط آبیاری کامل، در سال اول اختلاف معنی داری بین رقم بهمن (شاهد) با سایر لاین های مورد بررسی مشاهده نشد ولی در سال دوم بیشترین عملکرد دانه مربوط به لاین شماره 5 (6.81 تن در هکتار) بود که اختلاف معنی داری با رقم بهمن نشان داد. تحت شرایط تنش کم آبی، در سال اول، رقم بهمن بیشترین عملکرد دانه (80/ تن در هکتار) را نشان داد، که با لاین های شماره 2، 3، 4، 5، 7 و 8 در یک گروه آماری قرار گرفتند، ولی در سال دوم، بیشترین عملکرد دانه مربوط به لاین شماره 9 (جلگه) با 5.18 تن در هکتار بود. میانگین دو سال عملکرد دانه نشان داد در شرایط آبیاری کامل، لاین های 3، 4، 5، 7، 9 (رقم جلگه) و 10 (رقم مهتاب) بین 15 تا 37 درصد، در شرایط تنش کم آبی لاین های 2، 7 و 9 (رقم جلگه) به ترتیب 15، 15 و 19 درصد نسبت به رقم بهمن افزایش عملکرد دانه نشان دادند. در شرایط تنش کم آبی نسبت به آبیاری کامل، لاین 2 با 15 درصد و لاین 8 (رقم گوهران) با 19 درصد کمترین مقدار کاهش عملکرد دانه نشان دادند. تجزیه علیت نشان داد که در شرایط آبیاری کامل، صفات فتوسنتز برگ پرچم و زیست توده اثر مستقیم مثبت و معنی دار و صفات وزن سنبله و تعداد دانه در سنبله اثر مستقیم منفی و معنی دار بر عملکرد دانه نشان دادند. از طرف دیگر در شرایط تنش کم آبی، صفات وزن هزار دانه و تعداد دانه در سنبله به ترتیب اثر مستقیم مثبت و منفی معنی داری بر عملکرد دانه داشتند. در نهایت بر اساس رتبه بندی لاین های مورد بررسی، می توان لاین های شماره 5 و 10 (رقم مهتاب) برای شرایط آبیاری کامل، لاین شماره 7 برای شرایط تنش کم آبی و لاین شماره 9 (رقم جلگه) برای هر دو شرایط آبیاری پیشنهاد و معرفی نمود.