ارزیابی ژنوتیپ‌های سویا (glycin max l.) در شرایط تنش خشکی و نرمال با استفاده از شاخص کل رتبه‌بندی صفات

به منظور بررسی اثر تنش خشکی برروی سویا، آزمایشی دو مرحله ای با تعداد 25 ژنوتیپ سویا در قالب طرح لاتیس ساده 5 × 5 در دو تکرار و دو آزمایش تنش و نرمال در شهرستان بجنورد اجرا شد و سپس برای بررسی فاکتورهای جوانه زنی، آزمایش فاکتوریلی در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه انجام گردید. اعمال تنش در شرایط مزرعه پس از استقرار کامل گیاه و از مرحله دو برگی (v2) به صورت دور آبیاری شروع شد و برای آزمایشات جوانه زنی در دو سطح نرمال و تنش خشکی در سطح 9 بار با سه تکرار و در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. نتایج نشان داد از میان 20 صفت اندازه گیری شده در شرایط مزرعه ، بیشترین درصد کاهش اجزای عملکرد مربوط به بیوماس با 32.6% ، تعداد دانه در بوته با 26.6%، بود. همچنین تنش باعث کاهش 46.7 درصدی عملکرد در هکتار و عملکرد تک بوته با 35.2% شد. به طوری که بیشترین کاهش عملکرد با 69.9 درصد مربوط به ژنوتیپ korona بود و ژنوتیپ capital با 10.7 درصد، کمترین کاهش در عملکرد را شاهد بود. در شرایط آزمایشگاهی، طول ساقه چه با 83.3%، شاخص بنیه طولی با 80.44% بیشترین کاهش معنی دار را نشان دادند. از نظر مجموع رتبه درصد تغییرات صفات (tri)، ژنوتیپ های capital، chaleston و jame ×williams به تنش خشکی مقاوم تر بودند این درحالی است که ژنوتیپ های korona و amurska حساس ترین ژنوتیپ ها بود. رتبه بندی توسط دو روش sdi و tri انجام شد و آزمون ناپارامتری مان ویتنی تفاوت معنی داری را بین رتبه بندی ژنوتیپ ها در این دو روش نشان نداد.