ارزیابی برخی صفات زراعی و ارتباط آنها با عملکرد دانه در لاین‌های موتانت برنج در شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی انتهایی

به منظور مطالعه اثر خشکی و تعیین صفات موثر بر عملکرد دانه و برآورد پارامترهایی ژنتیکی در شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی، 18 لاین موتانت برنج به صورت دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 94-1393 در موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت مورد بررسی قرار گرفتند. وراثت پذیری، پیشرفت ژنتیکی و واریانس ژنتیکی بالا برای صفات ارتفاع بوته، تعداد پنجه بارور، تعداد دانه پر و تعداد دانه پوک در هر دو شرایط و درصد باروری و عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی مشاهده شد. این نشان می دهد که صفات فوق توسط ژن های افزایشی کنترل می شوند و می توان آنها را در برنامه های اصلاحی از طریق گزینش بهبود داد. عملکرد دانه در شرایط آبیاری نرمال با تعداد پنجه بارور، طول خروج خوشه، درصد باروری و طول و عرض دانه و در شرایط تنش خشکی با عرض برگ پرچم، طول خروج خوشه از غلاف، تعداد دانه پر، درصد باروری و طول و عرض دانه همبستگی مثبت داشت. نتایج تجزیه رگرسیون و تجزیه علیت تاثیر مثبت عرض دانه، درصد باروری دانه، عرض برگ پرچم، تعداد دانه پر در خوشه، تعداد پنجه و طول میانگره در شرایط آبیاری نرمال و درصد باروری دانه، عرض دانه و تعداد پنجه در شرایط تنش خشکی را بر روی عملکرد دانه نشان دادند. بنابراین امکان بهبود عملکرد دانه با استفاده از این متغیرها وجود دارد. در شرایط تنش خشکی، ژنوتیپ های شماره 1، 2، 3 و 4 دارای بیشترین میزان عملکرد دانه (به ترتیب با مقادیر برابر با 2788، 2163، 2178 و 2194 کیلوگرم در هکتار) و صفات تاثیرگذار بر آن بودند. با توجه به شاخص تنش، ژنوتیپ های فوق متحمل به خشکی بودند و می توانند برای معرفی ارقام متحمل به خشکی استفاده شوند.