تاثیر پرتو گاما روی صفات مرتبط با کیفیت نانوایی در رقم روشن

در بین غلات، گندم به عنوان یک محصول استراتژیک در جهان مورد توجه می باشد. کیفیت نان این محصول متاثر از خواص فیزیکی و شیمیایی گلوتن دانه گندم می باشد. به منظور دستیابی به لاین هایی با خصوصیات کیفی برتر، پرتوتابی فیزیکی با منبع تابش گاما روی رقم روشن با سطح زیر کشت بالا طی همکاری سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی در ایران انجام گردید. برای بررسی تاثیر پرتو گاما بر خصوصیات مورفولوژیکی و عملکردی گندم، رقم روشن و لاین های موتانت آن در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در مزرعه آزمایشی زعفرانیه شهرستان کرج در سال زراعی 13951394 کشت شدند. خصوصیات مورفولوژیکی و زراعی رقم و لاین های موتانت شامل ارتفاع، طول پدانکل، ارتفاع پانیکول، تعداد پانیکول، سطح برگ و عملکرد اندازه گیری شد. پس از برداشت، نیز خصوصیات فیزیکی و شیمیایی، آزمایشات شیمیایی (درصد پروتئین، عدد زلنی، حجم نان، درصد رطوبت دانه، سختی دانه و گلوتن تر)، آزمون فارینوگراف (زمان رسیدن خمیر، پایداری خمیر، زمان شل شدن خمیر پس از 10 و 20 دقیقه، ارزش والریمتری و عدد کیفی فارینوگراف) و آزمون اکستنسوگراف (حداکثر مقاومت به کشش، مقاومت به کشش بعد از 5 دقیقه، قابلیت کشش، مقاومت نسبی و انرژی لازم جهت کشیدن خمیر) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که در لاین روشن3 عدد زلنی، میزان سختی دانه، گلوتن مرطوب و درصد پروتئین نسبت به شاهد افزایش معنی دار داشت. با بررسی صفات فارینوگرافی در لاین روشن3، درصد جذب آب، پایداری خمیر و ارزش والریمتری افزایش معنی دار و درجه سست شدن خمیر بعد از 10 و 20 دقیقه کاهش معنی داری نسبت به شاهد نشان داد. لاین نامبرده افزایش معنی داری از نظر صفات اکستنسوگرافی نسبت به بقیه ژنوتیپ های مورد بررسی داشت. از اطلاعات بدست آمده در این بررسی می توان نتیجه گرفت که اصلاح به روش موتاسیونی قادر به بهبود صفات کیفی در گیاهان زراعی می باشد.