بیان ژن‌های درگیر در متابولسیم فروکتان در ساقه گندم تحت تنش کم‌آبی

تنش کم آبی از مهم ترین عوامل محدودکننده تولید گندم در مناطق خشک و نیمه خشک جهان از جمله ایران محسوب می شود. در شرایط تنش کم آبی فتوسنتز محدود شده و انتقال مجدد آسیمیلات های ذخیره شده در ساقه برای پر شدن دانه ها اهمیت بیشتری می یابد. به منظور آنالیز مولکولی انتقال مجدد فروکتان در ساقه گندم (پنالتیمیت) تحت تنش کم آبی انتهایی، لاین موتانت t-65-7-1 (نسل هفتم و حاصل از پرتوتابی گاما) به همراه رقم تیپ وحشی آن (رقم طبسی) از نظر بیان نسبی ژن های درگیر در بیوسنتز و هیدرولیز فروکتان و انتقال ساکارز مورد مطالعه قرار گرفتند. اعمال کم آبی (40-30 درصد ظرفیت زراعی مزرعه) در مرحله ظهور کامل سنبله (زادوکس 60) آغاز شد و نمونه برداری ها در 2 مرحله (7 و 21 روز پس از گرده افشانی) انجام شد. در لاین موتانت t6-5-7-1 افزایش قابل توجهی در سطوح بیان ژن های درگیر در بیوسنتز فروکتان (1-sst و 6-sft)، هیدرولیز فروکتان (6-feh) و همچنین انتقال ساکارز (sut1 و sut2) نسبت به تیپ وحشی (رقم طبسی) مشاهده شد. همین امر علت انتقال مجدد بیشتر موتانت t6571 در مقایسه با تیپ وحشی می باشد. در موتانت t65-7-1 در اوایل دوره پر شدن دانه ها 1-sst و 6-sft فروکتان بیشتری در ساقه ذخیره می کنند. همچنین طی مرحله سریع پر شدن دانه ها، 6-feh ساکارز بیشتری تولید می کند و در نهایت sut1 و sut2 ساکارز بیشتری از ساقه به دانه منتقل می نمایند. در برنامه های اصلاحی گندم، ژن های 1sst، 6-sft، 6-feh، sut1 و sut2 می توانند به عنوان معیاری برای گزینش ژنوتیپ هایی با محتوای فروکتان بالاتر و انتقال مجدد بیشتر مورد استفاده قرار گیرند.