بررسی تنوع ژنتیکی ژرم‌پلاسم‌های گندم نان ایرانی از نظر تحمل به تنش شوری

تنش شوری یکی از تنش های غیرزنده مهم در مناطق خشک و نیمه خشک از جمله ایران می باشد. تنوع ژنتیکی بالایی میان ژنوتیپ های گندم نان ایرانی از نظر تحمل به شوری مشاهده شده است. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و صفات موثر بر تحمل شوری، 110 ژنوتیپ گندم نان در مزرعه تحقیقاتی مرکز ملی تحقیقات شوری، در دو شرایط بدون تنش و تنش شوری مورد ارزیابی قرار گرفتند. شوری آب آبیاری در شرایط بدون تنش و تنش شوری به ترتیب 2 و 10 دسی زیمنس بر متر بود. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد مطالعه تنوع ژنتیکی معنی داری وجود داشت. با توجه به نتایج تجزیه خوشه ای بر اساس صفات مورفولوژیکی و زراعی، تحت هر دو شرایط مورد بررسی ژنوتیپ ها در 4 گروه دسته بندی شدند. با توجه به نتایج حاصل از مقایسه میانگین گروه ها در شرایط بدون تنش و تنش شوری، ژنوتیپ های شماره 2, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 31, 35, 38, 73, 81, 97 و 98 بعنوان متحمل ترین ژنوتیپ ها به تنش شوری شناسایی شدند. از این ژنوتیپ ها می توان در مناطق شور ایران و بعنوان والدین برای بهبود ژرم پلاسم گندم برای تحمل به شوری در برنامه های اصلاحی استفاده نمود. همچنین نتایج تجزیه به عامل ها در شرایط تنش شوری نشان دهندۀ ارتباط مثبت صفات محتوای کلروفیل، عملکرد زیستی و شاخص برداشت با عملکرد دانه بود. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که صفت محتوای کلروفیل برگ به علت کم هزینه بودن و اندازه گیری آسان و غیرتخریبی نسبت به سایر صفات می تواند به عنوان شاخصی مناسب در برنامه های اصلاحی برای انتخاب ژنوتیپ های با عملکرد بالا در شرایط تنش شوری در مزرعه مورد استفاده قرار گیرد.

Investigation of the Genetic Diversity of Iranian Bread Wheat Germplasm for Tolerance to Saline Stress

Salinity stress is one of the major abiotic stresses in arid and semiarid regions of the world, such as Iran. High genetic diversity for salinity tolerance has been observed in Iranian bread wheat genotypes. In order to analyze genetic diversity and determine the most effective characteristics on salinity tolerance, 110 bread wheat genotypes were evaluated in two conditions (nonstress and saline stress) at the research field of the National Salinity Research Center (NSRC). The salinity of water used in irrigation in stress and nonstress conditions was 10 and 2 ds.m1, respectively. The results showed that there was a significant genetic variation between studied genotypes. According to cluster analysis based on agronomical and morphological traits, genotypes were divided into 4 categories in both nonstress and stress conditions. According to the results of the means comparison of the groups in nonstress and saline stress conditions, the genotypes No. 2, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 31, 35, 38, 73, 81, 97 and 98 were identified as the most salinitytolerant genotypes. These genotypes can be utilized for saltaffected areas and also as donor parents in wheat breeding programs for further improvement of germplasm for salinity tolerance. Also, the results of factor analysis in saline stress condition indicated a positive relationship between biological yield, harvest index and chlorophyll content with seed yield. Generally, it can be concluded that chlorophyll content trait due to the low cost and easy and nondestructive measurement than other traits could be used as a suitable criterion in selecting for increased seed yield in saline stress conditions in field.