ارزیابی تنوع ژنتیکی لاین‌های نوترکیب برنج (oryza sativa l.) بر اساس برخی صفات کمّی و کیفی

با توجه به اهمیّت غذایی برنج و جایگاه استراتژیک آن در امنیت غذایی جهان، لازم است برای دستیابی به عملکرد بالا، کیفیت مطلوب و سایر صفات مهم اقتصادی و زراعی، ابتدا مطالعات جامعی از تنوع ژرم پلاسم این گیاه صورت گیرد. به همین منظور، تعداد 144 لاین نوترکیب از جمعیت f6 برنج حاصل از تلاقی رقم محلی طارم دیلمانی به عنوان والد مادری با رقم اصلاح شده صالح به عنوان والد پدری به همراه چهار رقم شاهد (طارمی دیلمانی، هاشمی، صالح و علی کاظمی) در قالب طرح آگمنت در چهار بلوک به لحاظ 11 صفت مهم کمّی و کیفی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین لاین ها از نظر کلیه صفات به جز صفات مرتبط با کیفیت دانه (محتوی آمیلوز و درجه حرارت ژلاتینی شدن)، اختلاف معنی داری وجود ندارد که طبق انتظار دلالت بر یکنواختی میان لاین ها بر اساس صفات مورد بررسی و پاسخ آن ها به گزینش می نماید. تجزیه به عامل ها سه عامل را معرفی نمود که 87 درصد از تنوع کل را توجیه نمودند و با توجه به بار عامل ها به ترتیب مرتبط با تعداد دانه، تیپ و ساختار گیاه و کیفیت پخت نامگذاری شدند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای مبتنی بر روش حداقل واریانس وارد و معیار مربع فاصله اقلیدسی، ارقام در سه گروه اصلی قرار گرفتند که این تعداد گروه بر اساس تجزیه تابع تشخیص نیز مورد تایید قرار گرفت. شناسایی تنوع فنوتیپی موجود، اطلاعات مفیدی در مدیریت کلکسیون ها فراهم می آورد و منابع ژنتیکی با ارزشی را در اختیار اصلاح گران قرار می دهد.