برآورد پارامترهای ژنتیکی عملکرد و اجزای عملکرد گندم دوروم دیم با استفاده از تلاقی دای‌آلل

تعداد شش ژنوتیپ گندم دوروم دیم (چهل دانه، گردیش، زردک، syrian1، waha و knd1149//68/ward) و نسل اول حاصل از تلاقی دای آلل کامل آنها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تکرار ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان دهنده وجود تفاوت های ژنتیکی بین ژنوتیپ ها بود. اثر ترکیب پذیری عمومی برای تمام صفات مورد مطالعه به جز وزن صد دانه معنی دار بود. اثر ترکیب پذیری خصوصی، اثرات معکوس و غیر مادری برای صفات عملکرد دانه، وزن صد دانه و مساحت برگ پرچم معنی دار بود. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه، وزن صد دانه و مساحت برگ پرچم از وراثت پذیری پایینی برخوردار بود و اثرات غیر افزایشی ژن ها در کنترل آنها سهم بیشتری داشت. تلاقی waha× knd1149//68/ward با میزان بالایی از عملکرد دانه و همچنین ترکیب پذیری عمومی بالا برای عملکرد دانه به عنوان یک تلاقی مناسب برای استفاده از هتروزیس تشخیص داده شد. همچنین تلاقی مذکور از نظر صفاتی مانند وزن صد دانه، تعداد دانه در سنبله و طول سنبله هم نسبت به والدین خود ارجحیت داشت. رقم گردیش با دارا بودن قدرت ترکیب پذیری عمومی مثبت و معنی دار برای تعداد سنبلچه در سنبله، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه و مساحت برگ پرچم می تواند در برنامه های اصلاحی به عنوان والدین تلاقی جهت نیل به لاین هایی با عملکرد و اجزای عملکرد بالا مورد استفاده قرار گیرد. به دلیل سهم بیشتر اثرات افزایشی ژن ها در کنترل ژنتیکی تعداد سنبلچه در بوته و طول سنبله، انتخاب مستقیم برای بهبود آنها توصیه می شود، در حالی که برای سایر صفات بایستی گزینش تا نسل های پیشرفته به تعویق افتد.

Estimation of Genetic Parameters of Yield and Yield Components in Rainfed Durum Wheat through Diallel Cross

Six rainfed durum wheat genotypes (Chehel daneh, Gerdish, Zardak, Syrian1, Waha and Knd1149//68/ward) and their complete diallel progenies of F1 generation were evaluted in a randomized complete block design with two replications. Analysis of variance indicated genetic differences among genotypes. General combining ability (GCA) was significant for all of the studied traits except hundred grain weight (HGW). Specific combining ability (SCA), reciprocal and nonmaternal effects were significant for grain yield (GY), HGW and flag leaf area (FLA). The results indicated low values of narrowsense heritability and superiority of dominance effect for plant height (PH), GS, GY, HKW and FLA. The cross of Waha times; Knd1149//68/ward with high value of GY and GCA for this trait can be used as a suitable cross for use of heterosis. This cross was also superior to their parents according HGW, NGS and SL. Gerdish can be used as a suitable parent for breeding programs to receive lines with high yield and yield components according to positive and significant GCA for number of spikelets per spike, SL, NGS, GY and FLA. According to predominance of additive effects in genetic control of number of spikelets per spike and spike length, selection can be useful for improvement of these traits, while selection was not applicable in primary generations and should be delayed for the other traits untill advanced generations.