تجزیه پروبیت برای تعیین مناسب‌ترین دُز پرتوتابی گاما در اصلاح موتاسیونی گندم

شناسایی دُز مناسب مواد جهش زا مهم ترین گام در انجام آزمایشات و ایجاد مواد ژنتیکی جهش یافته تلقی می گردد. طبق تعریف مناسب ترین دُز جهش زا، دُزی است که موجب 50 درصد کاهش بقا و یا 30 درصد کاهش رشد نسبت به شاهد می شود. هدف از انجام این تحقیق بررسی تاثیر دُزهای مختلف پرتو گاما (دُز صفر به عنوان شاهد، 100، 200، 300 و 400 گری) بر برخی خصوصیات رشدی اولیه به منظور تعیین دُز مناسب پرتوتابی گاما در گندم رقم سرداری بود. به این منظور آزمایشی بر اساس طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط آزمایشگاه و گلخانه انجام شد. تجزیه داده ها در آزمایش جوانه زنی بذر نشان داد، غیر از صفت سرعت جوانه زنی اختلاف معنی داری برای تمامی صفات بررسی شده شامل طول ریشه چه، طول ساقه چه، وزن تر ریشه چه، وزن تر ساقه چه، وزن خشک ریشه چه و وزن خشک ساقه چه مشاهده شد. تجزیه داده های بدست آمده از گلخانه نیز اختلافی معنی دار برای ارتفاع گیاه و درصد بقا نشان داد. بر اساس برازش بهترین مدل رگرسیونی و تجزیه پروبیت، دُزی که موجب 50 درصد کاهش بقا و یا 30 درصد کاهش رشد نسبت به شاهد می شد، تعیین گردید. در رقم سرداری این دُز در محدوده بین 200 تا 300 گری قرار داشت. با به کار بردن این محدوده از دُز پرتو گاما، می توان تنوع ژنتیکی مناسبی را جهت استفاده در برنامه های اصلاح گندم با استفاده از جهش ایجاد نمود.