بررسی وضعیت بهداشتی مناطق زلزله‌زده آذربایجان در زلزله مرداد 91 از طریق تکنیک ارزیابی سریع

بررسی وضعیت بهداشتی مناطق زلزله‌زده آذربایجان در زلزله مرداد 91 از طریق تکنیک ارزیابی سریعفرید غریبی1، احمد کوشا2، محسن فرج‌اله بیک نوری3، رزیتا فیروزنیا4، سمیه روحانی مجد51.نویسنده مسیول: کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشجوی دکترای تخصصی مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، دانشکده مدیریت و اطلاع‌رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران.email: farid_hc.manager@yahoo.com2.متخصص بیماری‌های عفونی، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران.3. کارشناسی ارشد مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران.4. کارشناس مادران واحد سلامت جمعیت و تنظیم خانواده، معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران.5. کارشناس ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران.دریافت: 9/5/92 پذیرش: 11/3/93چکیدهمقدمه: ایران جز کشورهای بلاخیز دنیا محسوب ‌می‌شود و از میان بلایای طبیعی، زلزله دارای بیشترین تکرار و مخرب‌ترین تاثیرات می‌باشد که این امر وجود یک طرح جامع مدیریت بحران برای هدایت اقدامات قبل، حین و پس از وقوع زلزله را ضروری ‌می‌سازد. بر این اساس، مطالعه حاضر درصدد بررسی نقش تکنیک ارزیابی سریع در مدیریت زلزله مرداد 91 آذربایجان ‌است.روش: این مطالعه از نوع توصیفی- مقطعی است که داده‌های مورد نیاز آن توسط 24 نفر از کارشناسان مرکز بهداشت استان آذربایجان گردآوری شده است. بلافاصله پس از وقوع حادثه، ستاد مدیریت بحران و کاهش خطر بلایای مرکز بهداشت استان بر اساس شرح وظایف و آمادگی‌های قبلی تشکیل جلسه داد و تیم‌های ارزیابی سریع سازمان‌دهی و به مناطق آسیب‌دیده اعزام شدند. در ادامه، با توجه به نتایج ارزیابی‌های سریع در حوزه‌ها، وضعیت منطقه از نظر شرایط دموگرافیک و تلفات انسانی، بیماری‌های شایع، منابع موجود و شرایط بهداشت محیط، عوامل محدودکننده و همچنین فهرست نیازهای ضروری به‌صورت فراوانی (درصد) تعیین و در جداول ارایه گردید. سپس با استفاده از نظرات کارشناسان، انواع و اولویت نیازها به صورت کیفی مشخص شد. یافته‌ها: مناطق زلزله‌زده اصلی شامل سه بخش اهر، هریس و ورزقان است که ارزیابی سریع در مورد تمامی آنها با دقت بالا صورت گرفته است. با نگاهی به وضعیت جمعیتی، اپیدمیولوژیک و نیز بهداشتی نواحی مورد بررسی درمی‌یابیم که هریس به سبب وخامت اوضاع بهداشتی، بالاتربودن جمعیت و شدت تلفات مالی و جانی، نیازمندترین حوزه به شمار ‌می‌رفت و ضرورت امدادرسانی به آن بیش از سایر بخش‌ها احساس ‌می‌شد. اهر نیز به عنوان بخشی با کمترین نیاز بهداشتی و حمایتی شناسایی شد. در ادامه، میزان و نوع امدادرسانی به هر یک از مناطق مذکور با توجه به نتایج ارزیابی سریع، برنامه‌ریزی و تامین شد.نتیجه‌گیری: تکنیک ارزیابی سریع در صورت طراحی و اجرای مناسب ‌نقش ارزنده‌‌ای در مدیریت صحیح اقدامات پس از وقوع زلزله و سایر حوادث و بلایا دارد که می‌تواند تصویری گویا از تبعات حادثه و نیازمندی‌های جامعه آسیب‌دیده ارایه کند. این تکنیک در زلزله آذربایجان به شیوه‌‌ای قابل قبول انجام شد که ‌می‌تواند الگوی مناسبی برای سایر موارد مشابه باشد.کلمات کلیدی: زلزله، آذربایجان، ارزیابی سریع.