کارایی فضایی شبکه ارتباطی به منظور امدادرسانی بعد از وقوع زلزله

کارایی فضایی شبکه ارتباطی به منظور امدادرسانی بعد از وقوع زلزله مطالعه موردی: شهرک باغمیشه تبریزمحمدعلی سالکی ملکی1، مجتبی ولی‌بیگی2، معصومه قاسمی31. نویسنده مسیول: کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری، مهندسین مشاور راژان آب زاگرس، ایران.email:salekimaleki@gmail.com2. گروه شهرسازی آموزش عالی فنّی مهندسی بویین زهرا، ایران.3. کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز،‌ ایران.دریافت: 28/1/92 پذیرش:23/8/92چکیدهمقدمه: شبکه‌‌های ارتباطی، خطوط کلیدی جوامع هستند و بهبود کارآمدی آنها به لحاظ دسترسی بعد از زلزله حیاتی است، زیرا اثر مهمی ‌در عملکرد امدادرسانی دارند. شبکه‌های ارتباط شهری بعد از حوادث مخربی چون زلزله عامل مهمی ‌در فعالیت‌‌های امداد و نجات است، لذا ارزیابی سریع اثر زلزله بر کارایی شبکه‌‌های ارتباطی شهری در واکنش اضطراری موثر، بسیار حیاتی است. به منظور داشتن یک طرح اصولی مدیریت بحران باید قبل از وقوع زلزله مطالعاتی انجام شود تا فهم کامل‌تری از وضعیت به‌دست‌آمده و به‌ویژه فعالیت‌‌های اضطراری را طرح‌ریزی شود.روش‌ها: این مقاله رهیافت تصمیم‌گیری چند معیاره مبتنی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی را برای بررسی کارایی شبکه‌‌های ارتباطی بعد از وقوع زلزله در شهرک باغمیشه شهر تبریز به‌کار می‌گیرد. شهرک باغمیشه از نظر قرارگرفتن در مجاورت گسل‌‌های فعال جز آسیب‌پذیر‌ترین نقاط شهر است. همچنین، به دلیل جدیدساز بودن و ساخت و سازهای صورت گرفته، یکی از سیوالات اساسی این است که میزان کارایی شبکه معابر به کار رفته در آن در هنگام زلزله چه میزان است. چارچوب تصمیم‌گیری چند معیاره، عوامل محیطی و انسان‌ساخت را در بر می‌گیرد که با تلفیق و تحلیل سلسله مراتبی و نیز به‌دست‌آمدن وزن هر یک از معیارها و اعمال این وزن‌‌ها در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی با دقت و صحت بالاتری کارایی شبکه ارتباطی را نشان می‌دهد. این روش‌شناسی دارای چهار گام اصلی است: شناسایی عوامل موثر؛ به‌کارگیری این عوامل در تحلیل سلسله مراتبی؛ نمایش فضایی آنها؛ و تولید نقشه‌ برای ارزیابی فضایی کارایی شبکه ارتباطی در شهرک باغمیشه.یافته‌‌ها: نتایج نشان می‌دهد که از کل مساحت شبکه ارتباطی، فقط 40 درصد از کارایی قابل قبول برخوردارست و 60 درصد کارایی قابل قبولی ندارند.نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌‌ها، باید تراکم ساختمانی و جمعیتی در معابر کم‌عرض کاهش یابد. در ضمن، از افزایش درجه محصوریت و ساختن ساختمان‌‌های مرتفع جلوگیری شود.پیش‌بینی یک مرکز پشتیبانی مدیریت بحران و تغییر کاربری اراضی بایر به فضاهای سبز، به ویژه در خط شمال‌غربی به شمال‌شرقی این شهرک، و تصویب قوانین سخت‌گیرانه‌تر برای ساخت و ساز از دیگر راهکارهایی است که باید به منظور افزایش کارایی شبکه ارتباطی در شهرک باغمیشه مد نظر قرار داد. کلمات‌کلیدی: کارایی شبکه ارتباطی، زلزله، فعالیت‌‌های امداد‌رسانی، مدیریت بحران.