مکان‌یابی بهینه پایگاه‌های اسکان موقت زلزله‌زدگان با رویکرد فازی

مکان‌یابی بهینه پایگاه‌های اسکان موقت زلزله‌زدگان با رویکرد فازی(مطالعه موردی: شهر تبریز)ابوالفضل قنبری1، محمدعلی سالکی ملکی2، معصومه قاسمی31.نویسنده مسیول: استادیار گروه پژوهش‌های جغرافیای دانشگاه تبریز email: a_ghanbari@tabrizu.ac.ir2. کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تبریز3. کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تبریزدریافت: 7/8/91 پذیرش: 25/5/92چکیدهمقدمه: مخاطرات طبیعی از مهم‌ترین عوامل تخریب سکونتگاه‌های انسانی محسوب می‌شوند. زلزله یکی از خطرناک‌ترین بلایای طبیعی عصر حاضر است که همواره اهمیت خود را به‌طور عینی نمایان کرده است. زلزله حادثه‌ ای طبیعی است که با توجه به میزان بزرگی خود می‌تواند در مدت کوتاهی فاجعه‌ای عظیم بیافریند. در این میان تبریز یکی از شهرهای بزرگ و مهم ایران است که در نقشه پهنه‌بندی خطر زلزله ایران در جایگاه با خطر بسیار بالا قرار دارد. طرح ریز پهنه بندی خطر زلزله شهر تبریز که توسط شرکت تهران پادیر انجام شده است در شرایط حداکثری، 426 هزار نفر تلفات انسانی را پیش بینی کرده است. چنین پتانسیل ‌لرزه‌ای همراه با وجود بافت‌های فرسوده و حاشیه ای از یک طرف و وجود سوابق زلزله‌های تاریخی، یک فاجعه عظیم انسانی را در این شهر قابل پیش بینی می‌کند. راهبرد اصلی و ابتدایی مدیریت بحران برای کاهش اثرات زیان‌بار پس از وقوع زلزله، احداث پایگاه‌های اسکان موقت برای اسکان زلزله‌زدگان است. شناخت پتانسیل‌های ‌لرزه‌خیزی شهر تبریز همراه با موقعیت استراتژیک آن و حضور بیش از یک میلیون و شش‌صد هزار نفر جمعیت در آن لزوم ایجاد پایگاه‌های اسکان موقت و امداد نجات را در شهر تبریز به اثبات می‌رساند.روش‌ها: در این تحقیق برای شناسایی اراضی مناسب به‌منظور احداث پایگاه های اسکان موقت 7 معیار طبیعی و انسانی انتخاب شد. با استفاده از مدلfuzzy-topsis و تلفیق لایه‌ها در محیط arc gis نقشه تناسب سازگاری استخراج و در نهایت با توجه به معیارهای مساحت، تناسب ابعاد، سازگاری کاربری و مالکیت مکان‌های بهینه انتخاب گردید.یافته‌ها: در فرایند تحقیق مشخص شد که 7 هکتار از اراضی، متشکل از 4 پارک در بخش مرکزی و حاشیه ای شهر به‌عنوان بهترین مکان‌ها و با سازگاری بسیار بالا،170هکتار با سازگاری بالا و 1339 هکتار با سازگاری متوسط انتخاب شدند که این میزان به هیچ‌وجه جوابگوی جمعیت شهر تبریز نیست.نتیجه گیری: نتایج تحقیق حاکی از عدم توزیع و پراکنش منطقی و اصولی فضاهای باز و مناسب برای احداث پایگاه های اسکان موقت زلزله‌زدگان در شرایط پس از وقوع زلزله است و در صورت وقوع زلزله در شهر تبریز مدیریت شهری و قطعاً اراضی شهر جوابگوی اسکان زلزله‌زدگان نخواهد بود.کلمات کلیدی: مکان بهینه، اسکان موقت، ahp، تبریز.