مطالعه تاثیر عوامل هیدرو اقلیم بر مخاطرات طبیعی استان گلستان با تاکید بر سیلاب

مطالعه تاثیر عوامل هیدرو اقلیم بر مخاطرات طبیعی استان گلستان با تاکید بر سیلابناصر بای1، مجید منتظری2، امیر گندمکار3 email: naserbay1@gmail.com1. نویسنده مسیول: گروه جغرافیای دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد.2. گروه جغرافیای دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد.3. گروه جغرافیای دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد.دریافت: 15/10/91 پذیرش: 20/2/92چکیدهمقدمه: بلایای طبیعی از جمله مشکلاتی است که بشر علی رغم پیشرفت‌های روزافزون خود نتوانسته مانع رخداد آنها گردد. ایران با دارا بودن 31 مورد از 40 نوع بلای طبیعی ثبت شده، یکی از آسیب‌پذیرترین کشور‌های جهان است. با عنایت به این موضوع، پژوهش حاضر درصدد پهنه‌بندی خطر وقوع سیل در استان گلستان و تعیین تعداد افراد ساکن در هر یک از نواحی خطر اعم از جمعیت شهری و روستایی می‌باشد.روش‌ها: در مطالعه حاضر با استفاده از داده‌های دبی حداکثر لحظه‌ای سالانه، داده‌های ماهانه و سالانه ایستگاه‌های باران‌سنجی و آب‌سنجی وزارت نیرو طی دوره آمار 1388-1365، ضریب سیل‌خیزی و شرایط اقلیمی استان گلستان بررسی شد. ضریب سیل‌خیزی با دوره برگشت 25 ساله دبی حداکثر لحظه‌ای سالانه برای هر ایستگاه با استفاده از رابطه هاگر تعیین گردید. در ادامه با استفاده از روش کریجینگ نقشه پهنه‌بندی خطر سیلاب ترسیم گردید.یافته‌ها: نتایج نشان داد، حداکثر ضریب سیل‌خیزی به میزان 6/3 مربوط به ایستگاه پس پشته در شهرستان مینودشت و کمترین آن به میزان 36/0 مربوط به ایستگاه بندر ترکمن است. بر اساس یافته‌ها، 5/20 درصد سطح استان در پهنه با خطر خیلی زیاد، 7/20 درصد در پهنه با خطر زیاد، 6/39 درصد در پهنه با خطر متوسط و 2/19 درصد در محدوده با خطر کم وقوع سیل واقع شده است. همچنین 6/18 درصد جمعیت روستایی استان گلستان در محدوده با خطر خیلی زیاد، 5/14 درصد در محدوده با خطر زیاد، 9/11 درصد در محدوده با خطر متوسط و 6/6 درصد در محدوده با خطر کم وقوع سیل زندگی می‌کنند. از طرفی 9/9 درصد جمعیت شهری در محدوده با خطر خیلی زیاد، 2/10 درصد در محدوده با خطر زیاد، 9/18 درصد در محدوده با خطر متوسط و 1/9 درصد نیز در محدوده با خطر کم وقوع سیل ساکن هستند.نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به دست آمده می‌توان نتیجه گرفت که استان گلستان دارای خطر وقوع سیل بالایی می باشد؛ به‌طوری که 1/31 درصد از جمعیت روستایی با ساکن ‌بودن در محدوده وقوع سیل با خطر خیلی زیاد و زیاد در معرض خطرهای جانی و مالی قرار دارند. با توجه به پهنه‌بندی خطر می توان مناطق با خطر بالا را شناسایی و اجرای برنامه‌های مدیریتی را اولویت‌بندی کرد.کلمات‌کلیدی: پهنه‌بندی، مخاطرات طبیعی، ضریب سیل‌خیزی، سیلاب، استان گلستان.