بررسی آثار تغییر روش‌های آبیاری از سنتی به مدرن بر جبران کسری مخزن آب زیرزمینی

افت سطح آب زیرزمینی و کسری مخزن سالانه بیش از 200 میلیون متر‌مکعب از چالش‌های اساسی دشت نیشابور در استان خراسان رضوی است. این پژوهش با هدف بررسی نقش توسعه روش‌های مدرن آبیاری در مدیریت پایدار منابع آب زیرزمینی انجام شد. تاثیر عملیات آبیاری رایج با مدل شبیه‌سازی swap ارزیابی شد. بعد از واسنجی مدل، سناریوی توسعه روش‌های آبیاری تحت‌فشار برای ایجاد تعادل در تغذیه و برداشت از منابع آب زیرزمینی دشت مطالعه شد. نتایج نشان داد تغییر شرایط از آبیاری سطحی به آبیاری تحت‌فشار موجب کاهش مقدار آب آبیاری مصرفی (صفر تا 60 درصد)، کاهش نفوذ عمقی (2 تا 90 درصد) و افزایش بهره‌وری آب (صفر تا 140 درصد) می‌شود. تجهیز 30% از اراضی به سامانه‌های نوین آبیاری برای 6 محصول عمده در دشت نیشابور می‌تواند موجب 22% کاهش در برداشت از سفره آب زیرزمینی بدون کم شدن از میزان تولید محصولات شود. این مقدار برداشت کمتر در مقیاس دشت نیشابور معادل 43 میلیون مترمکعب تخلیه سالانه کمتر سفره آب زیرزمینی است. در صورت گسترش نتایج به سایر محصولات، انتظار می‌رود که سناریوی توسعه سامانه‌های آبیاری تحت فشار- به شرط عدم افزایش سطح زیرکشت اراضی- بتواند تا 30% کسری مخرن دشت نیشابور را جبران کند.