ارزیابی تلفات نشت در کانال های آبیاری با پوشش سنگی در مناطق سردسیر و تاثیر آن بر ذخایر منابع آب (مطالعه موردی در استان همدان)

یکی از راه های جلوگیری از اتلاف منابع آب در بخش کشاورزی، کاربرد مصالح مناسب در پوشش کانال های آبیاری برای جلوگیری از تلفات نشت و افزایش راندمان انتقال و توزیع در آنها است. انواع پوشش کانال ها بسته به مشخصات فنی و میزان تاثیر پذیری آنها از نیروهای مخرب بیرونی، دوام و میزان نشت متفاوتی دارند. باید در مناطق مختلف پوشش های اجرا شده ارزیابی شود و پوشش بهینه‌ای برای کنترل تلفات در نظر گرفته شود. در استان همدان با اقلیم نیمه خشک سرد، 40% پوشش کانال های آبیاری از نوع سنگ و ملات می باشد. در این پژوهش، میزان نشت آب از این کانال ها مورد ارزیابی قرار گرفته است. برای این منظور ابتدا 6 مورد از این کانال ها به طول 25/15 کیلومتر انتخاب، مشخصات فنی آن ها تعیین و مقادیر نشت آب به روش حجم ورودی- خروجی اندازه گیری شد. براساس نتایج مقدار نشت آب از کانال های انتخابی بین 24/0 تا 65/0 و بطور متوسط 34/0 مترمکعب در متر مربع در روز معادل 20% تلفات از پوشش بتنی منطقه تعیین گردید. با کاربرد این نوع پوشش به جای بتن سالانه 4/6 میلیون متر مکعب در کل استان معادل 20% حجم سد اکباتان از تلفات آب منطقه کاسته شده و می‌توان برای استفاده بهینه برنامه‌ریزی کرد.